День: 17 мая 2020

1.Ինչու են դասակարգել տարրերը

Երբ որ տարրերը 60-ից շատացան, անրաժեշտ էր դասակարգել, քանի որ դժվար էր առանց դասակարգելու տարրերը։

2.Տարրերի առաջին դասակարգումը

Մետաղներ և ոչմետաղներ

3.Պարբերական համակարգի ստեղծումը

Մետաղները, բացի սնդիկից, պինդ են, պլաստիկ են, ունեն մետաղական փայլ, ունեն  ջերմա-էլեկտրահաղորդականություն։ Ոչ մետաղները, եթե պինդ են փխրուն են մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են, չունեն պլաստիկություն, չունեն փայլ, չունեն ջերմա-էլեկտրահաղորդականություն։ Այս դասակարգումը թերի էր, որովհետև գտնվեցին տարրեր, որոնք ունեին և՛ մետաղական, և՛ ոչմետաղական հատկություններ։ Հաջորդ քայլը Բոլոր մետաղներից առանձնացրեցին ամենաակտիվ մետաղները, որոնք կոչվեցին Ալկալիական մետաղներ Ոչմետաղներից առանձնացրեցին ամենա ակտիվ ոչմետաղները՝Հալոգենները։ Հալոգեն բատռը ունարենից թարգմանվում է աղածին։ Աստատ2: Առանձնացրեցին ազնիվ՝Իներտ գազերը։

4.Ալկալիական մետաղներ,հալոգեններ,իներտ գազեր

Ալկալիական մետաղներ՝Լիթիում, Նատրիում, Կալիում, Ռուբիդիում, Ցեզիում, Ֆրանսիում։

Հալոգեններ ՝ Ֆտոր², Քլոր², Բռոմ², Յոդ², Աստատ²:

Իներտ գազեր՝ Հելիում, Նեոն Արգոն, Կրիպտն, Քսենոն Ռանդոն։

5.Ինչ է ցույց տալիս կարգաթիվը,ատոմի կառուցվածքը

Կարգաթիվը կամանկնում է միջուկի լիցքի հետ կամ պրոտոնների և էլեկտրոնների թվի հետ։

Ատոմը բաղկացած է միջուկից, միջուկը կազմված է դրական պրոտոններից և չեզոք նեյտրոններրց։ Միջուկի կողքերի պտտվում են բացասական էլեեկտրոններից։ Միջուկը դրական է, իսկ ատոմը էլեկտրաչէզոք մասնիկ է, որովհետև պրետենների և էլեկտնոնների թիվը իրար հավասար են։ Քանի որ էլեկտրոնների զանգվածը 2000 անգամ փոքր է պրոտոնների և նետրոնների զանգվածիծ և նրանք գտնվում են անընդհատ շարժումի մեջ, ապա նրանց զանգվածը ընդունելու են որպես 0։

6.Ինչ է պարբերությունը,ինչ է ցույց տալիս պարբերության համարը

Պարբերության համարը համնկնում է ատոմի էլեկտրոնային շերտերի քանակի հետ։ Միջուկից կան տարածություններ, որտեղ էլէկտրոնների գտնվելու հավանականությունները մեծ է, կոչվում էլեկտրոնային շետեր

N=2n

N – ē – ի թիվ

n – շերտի համարը

Եթե շերտում էլեկտրոնների թիվը պակաս է, ապա այն անվանում  են չավարտված, իս եթե կա՝ ավարտված։ Ավարտված շերտեր ունեն ունեն միայն ազնիվ գազերը։ Այն տարրերը, ովքեր վերջի շերում ունեն 4-ից չիք էլեկտրոններ, պետք է կորցնեն և լինեն մետաղներ։ Այն ատոմները, որոնք վերջի շերտում ունեն 4-ից շատ էլեկտրոններ, նրանք ընդունում են և ունենում են ոչմետաղական հատկություններ։ Պարբերութուններում մետաղական հատույթյունները թուլանում են, իսկ ոչմետաղական հատկությունները՝ ուժեղանում։ Խմբի համարը, եթե տարրը գգտնվում է գլխավոր ենթախմբում, ցույց տալիս էլեկտրոնների թիվը վերջի շերտում։

7.Ինչ է խումբը և ենթախումբը,ինչ է ցույց տալիս խմբի համարը

Պարբերությունը՝տարրերի հորիզոնական շարքեր են, գրվածըստ կարգաթվերի մեծացումով,սկսվում են ալկալիականմետաղով վերջանում ազնիվ գազով:

 Պարբերությունները, բացառությամբ առաջինի, տարրերի այնհորիզոնական շարքերն են, որոնք սկսվում են ալկալիականմետաղով և վերջանում իներտ գազով:

8.Ինչ է օքսիդացման աստիճանը

Օքսիդացման աստիճանը ցույց է տալիս, թե տվյալ տարրը քիմիական ռեակցիանների ժամանակ քանի էլեկտրոն է տալիս կամ ընդհունում։

9.Մետաղներ,ոչմետաղներ

Մետաղները, բացի սնդիկից, պինդ են, պլաստիկ են, ունեն մետաղական փայլ, ունեն  ջերմա-էլեկտրահաղորդականություն։ Ոչ մետաղները, եթե պինդ են փխրուն են մեծ մասամբ հեղուկ կամ գազային նյութեր են, չունեն պլաստիկություն, չունեն փայլ, չունեն ջերմա-էլեկտրահաղորդականություն։
10.Իզոտոպներ

Իզոտոպները նույն ատոմի տարատեսակներն են, որոնք ունեն նույն միջուկի լիցը, բայցունեն տարբեր հարաբերական ատոմաին զանգվաածներ։

11.Տարրի բնութագրումը

Բնութագրեք  հետևյալ  տարրերը` ջրածին;  ածխածին;   նատրիում;  ազոտ;  մագնեզիում;  թթվածին;  ալյումին; ֆոսֆոր տարրերը.

 1) քիմիական  տարրի  նշանը…….

2) կարգաթիվը….., միջուկի  լիցքը ….., 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը…. 

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ)…………

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է,խումբը…,ենթախումբը….…..

6)  Ատոմի բաղադրությունը                                                                              7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը……

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

Ջրածին

 1) քիմիական  տարրի  նշանը H

2) կարգաթիվը 1, միջուկի  լիցքը 1, 0079, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 1

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 1,00874

5) Դիրքը պարբերական համակարգում`ո՞ր  պարբերության տարր է 1-ին,խումբը I,ենթախումբը 2-րդական

6)  Ատոմի բաղադրությունը 1 P, 1 n

7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 1s¹

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

1

Ածխածին

1) քիմիական  տարրի  նշանը C

2) կարգաթիվը 6, միջուկի  լիցքը 12,011 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 12

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 12,0096

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր է 2-րդ ,խումբը IV,ենթախումբը 2

6)  Ատոմի բաղադրությունը    12P, 12 n                                                                         7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 2s²2p²

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

4

Նատրիում

1) քիմիական  տարրի  նշանը Na

2) կարգաթիվը 11, միջուկի  լիցքը +11

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 23

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 22,98976928

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 3-րդ ,խումբը I,ենթախումբը 2-րդ

6)  Ատոմի բաղադրությունը    23 P, 23n                                                                          7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը [Nе]3s¹

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

մետաղ  

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

1

Ազոտ

1) քիմիական  տարրի  նշանը N

2) կարգաթիվը 7, միջուկի  լիցքը 14,007, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 14 

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 14,00643

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 2,խումբըV,ենթախումբը 2-րդական

6)  Ատոմի բաղադրությունը  14 P, 14 n                                                                            7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 2s²2p³

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

V

Մագնեզիում

1) քիմիական  տարրի  նշանը Mg

2) կարգաթիվը 12, միջուկի  լիցքը 24,305, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 24

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 24,304

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 3-րդ,խումբը II,ենթախումբը 2-րդական

6)  Ատոմի բաղադրությունը  24 P, 24 n                                                                             7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 3s²

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

մետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

2

Թթվածին

1) քիմիական  տարրի  նշանը O

2) կարգաթիվը 8, միջուկի  լիցքը 15,999, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 16

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 15,99903

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 2-րդ,խումբը 6,ենթախումբը 2-րդական

6)  Ատոմի բաղադրությունը   16 P, 16 n                                                                           7) էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 2s²2p⁴

8) ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

6

Ալյումին

1) քիմիական  տարրի  նշանը Al

2) կարգաթիվը 13, միջուկի  լիցքը 26, 982, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 27

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 26, 9815386

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 3,խումբը III,ենթախումբը 2-րդական

6)  Ատոմի բաղադրությունը  27 P, 27n                                                                            7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 3s²3p¹

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

մետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

3

Ֆոսֆոր

1) քիմիական  տարրի  նշանը P

2) կարգաթիվը 15, միջուկի  լիցքը 30,974, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 31

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 23

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 3,խումբը V, ենթախումբը 2-րդական

6)  Ատոմի բաղադրությունը  31 P, 31 n                                                                            7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 3s²3p³

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

5

Ֆոսֆոր

 1) քիմիական  տարրի  նշանը P

2) կարգաթիվը 15, միջուկի  լիցքը 16, 

3) հարաբերական  ատոմային  զանգվածը 31

4)մեկ  ատոմի  զանգվածը (գ) 30, 973762(4)

5) Դիրքը պարբերական համակարգում“ո՞ր  պարբերության տարր  է 3 ,խումբըV, ենթախումբը գլխավոր

6)  Ատոմի բաղադրությունը  15 P, 16n                                                                  7)էլեկտրոնային  թաղանթի  կառուցվածքը 3s²p³ 

8)ինչպիսի՞ տարր է` մետաղ  է, թե՞ ոչմետաղ

9) Օքսիդացման աստիճանը`ՕԱ

-3

  Հարցեր և վարժություններ

1. Առավելագույնըքանի՞ էլեկտրոնի կարող է «տեղ տրամադրել» ատոմի չորրորդ

էներգիական մակարդակը:

Կարգաթվի քանակով

2. Հետևյալ մեծություններից որի՞ հետ է համընկնում քիմիական տարրի ատոմի

էներգիական մակարդակների թիվը` հիմնական վիճակում.

ա) կարգաթվին

բ) խմբի համարին

գ) պարբերության համարին

դ) հարաբերական ատոմային զանգվածին

3. Հետևյալպնդումներից ո՞րն է ճիշտ.

1) ատոմի էլեկտրոնային թաղանթն առաջացնում են ատոմում առկա բոլոր էլեկտրոնները.

2) միջուկին առավել մոտ գտնվող էլեկտրոնային շերտն անվանվում է արտաքին:

ա) երկու պնդումներն էլ ճիշտ են  

բ) երկու պնդումներն էլ սխալ են

գ) ճիշտ է միայն առաջինը

դ) ճիշտ է միայն երկրորդը

4. Արտաքինազդեցության բացակայության դեպքում էլեկտրոններն ըստ էներգիական

մակարդակների բաշխվում են այնպես, որ ատոմի գումարային էներգիան

Նվազագույնն է: Ատոմի նման վիճակն անվանվում է առավելագույն վիճակ:

Հետևյալ արտահայտության ո՞ր բառն է բաց թողած. «Երկրորդային ենթախմբերն սկսվում

են նվազագույն պարբերության տարրերից».

ա) նվազագույն                       

բ) առավելագույն

5. Քիմիականո՞ր տարրի ատոմին է համապատասխանում հետևյալ էլեկտրոնային

գծապատկերը.

 +5) 2) 3)

   ա) բերիլիում բ) բոր գ) ածխածին դ) ազոտ