ԳԼՈՒԽ III. ՄԵԽԱՆԻԿԱԿԱՆ ՏԱՏԱՆՈՒՄՆԵՐ ԵՎ ԱԼԻՔՆԵՐ
§20. Գաղափար մեխանիկական տատանումների մասին:
§21. Մարող և չմարող տատանումներ:Ազատ և հարկադրական տատանումներ:
1. Մեխանիկական տատանումների ինչ օրինակներ գիտեք:
Օրինակ՝ սրտի բաբախումը, կարի մեքենայի ասեղի շարժը, ճոճանակը, թիթեռի թևերի շարժը և այլն։
2. Ինչն է բնորոշ բոլոր տատանողական շարժումներին:
Կրկնելիությունը, նաև այն, որ տատանումները շարժումներ են,որոնք կատարվում են հերթականորեն՝ հակադիր ուղղություններով:
3. Որ տատանումներն են անվանում պարբերական:
Այն տատանումները,որոնք որոշակի հավասար ժամանակից հետո նույնությամբ կրկնվում են,կոչվում են պարբերական։
4. Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն:
Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը,որից հետո տատանումները կրկնվում են,կոչվում է տատանումների պարբերություն:
5. Ինչ միավորներով է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:
Տատանումների պարբերությունը(T) արտահայտվում է ժամանակի միավորներով՝ րոպե,վայրկյան և ալն: T=t/N , որտեղ T-տատանումների պարբերությունն է,t-Ժամանակը,N-տատանումների թիվը.
6. Ինչ է տատանումների լայնույթը: Ինչ միավորներվ է այն արտահայտվում:
Տատանվող մարմնի առավելագույն շեղումը հավասարակշռության դիրքից կոչվում է տատանումների լայնույթ:Այն արտահայտվում է երկարության միավորներով՝ մետր,սանտիմետր և ալն:
7. Ինչ է տատանումների հաճախությունը: Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում
Տատանումների հաճախությունը(ν) մեկ վայրկյանում կատարվող տատանումների թիվն է։Հաճախությունը արտահայտվում է հերցով (Հց)
ν=N/t
ν=1/T T=1/ν դա նշանակում է, որ հաճախությունը և պարբերությունը հակադարձ մեծություններ են:
8. Որ հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:
Եթե տատանումների հաճախկությունը 1 Հց է նշանակում է, որ յուրաքանչյուր վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է 1 տատանում:
9. Քանի Հց է 1 կՀց-ը, 1 ՄՀց-ը, 1 ԳՀց-ը:
1կՀց=103 Հց 1ՄՀց=106 Հց 1ԳՀց=109Հց
10. Ինչպես են որոշում տատանումների պարբերությունը և հաճախությունը:
Մաթեմատիկական ճոճանակի տատանումներն օդի դիմադրության պատճառով մարող բնույթ են կրում, դրանց լայնույթն աստիճանաբար նվազում է, և, ի վերջո, ճոճանակը կանգ է առնում:
11.Որոնք են տատանումների մարման պատճառները:
Երբ նրա վրա անընդմեջ ուժ ազդի՝ այսինքն հրվի։
12. Ինչ պայմաններում ճոճանակի տատանումները կլինեն չմարող:
Ճոճանակը չէր տատանվի,եթե չլիներ երկրագունդը:Ճոճանակը ոչ միայն թելն է և նրանից կախված գունդը,այլ նաև Երկիրը:Դրա պատճառով կոչվում է տատանողական համակարգ:
13.Ինչու են ճոճանակը անվանում տատանողական համակարգ:
Ճոճանակը չէր տատանվի,եթե չլիներ երկրագունդը:Ճոճանակը ոչ միայն թելն է և նրանից կախված գունդը,այլ նաև Երկիրը:Դրա պատճառով կոչվում է տատանողական համակարգ:
14. Ինչ է մաթեմատիկական ճոճանակը:
Մաթեմատիկական (թելավոր) ճոճանակը բաղկացած է l երկարությամբ բարակ թեթև թելից, որից կախված m զանգվածով գնդիկը։ Եթե գնդիկը, հավասարակշռության դիրքից հանելով, մի կողմ շեղենք ու բաց թողնենք, այն կսկսի տատանվել, այսինքն կրկնվող շարժումներ կատարել` պարբերաբար անցնելով հավասարակշռության դիրքով։
15. Ինչ է զսպզնզկավոր ճոճանակը:
Զսպանակավոր ճոճանակը k կոշտությամբ անկշիռ զսպանակից կախված m զանգվածով բեռ է և ի վիճակի է տատանվել զսպանակի առաձգականության ուժի շնորհիվ։
16.Որ տատանումներն են անվանում ազատ: Բերել օրինակներ:
Այն տատանումները, որոնք կատարվում են համակարգում գործող ներքին ուժերի շնորհիվ, անվանում են ազատ տատանումներ:Մաթեմատիկական և զսպանակավոր ճոճանակների տատանումները կոչվում են ազատ:
17.Որ տատանումներն են կոչվում սեփական:
18.Որ տատանումներն են կոչվում հարկադրական: Բերել օրինակներ:
Այն տատանումները, որոնք կատարվում են արտաքին պարբերաբար փոփոխվող ուժի առկայությամբ, անվանում են հարկադրական տատանումներ:
Նայել տեսանյութերը՝
Սովորել՝
Է. Ղազարյանի դասագրքից էջ.61-68:
Կատարել Գ.Մխիթարյանի ՛՛Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մաս II ՛՛ էջ3-ից:
Արփինե Խաչատրյանի բլոգ 