День: 17 ноября 2021

Նյութերի որակական և քանականան բաղադրությունը:
Որակական բաղադրություն ասելով հասկանում ենք թե ինչպիսի տարրից է կազմված նյութը: Օրինակ CO2 կամզմված է ածխածնից և թթվացնից:

Քանակական բաղադրություն ասելով հասկանում ենք ատոմների թիվը մոլեկուլում, ինդեքսները: N(C) = 1 ատոմ       N(O) = 2 ատոմ
2) Ատոմների զանգվածային հարաբերությունը բարդ նյութում: m(C) ; m(O) = 12 ; 32 (2 * 16)

Բնութագրեք   ՁԵՐ ընտրած  տարրի  ատոմը՝ պատասխանելով   հետևյալ  հարցադրումներին.

ա)  քիմիական  տարրի  նշանը Al
բ)  կարգաթիվը 13, միջուկի  լիցքը՝ Z = 13
գ)  ատոմի  բաղադրությունը (պրոտոնների — 13, նեյտրոնների — 14, էլեկտրոնների թիվը — 13)
դ)  պարբերության  համարը 3, լրիվ լրացված էներգիական մակարդակների  թիվը 2, 8 , 3.

ե)  խմբի  համարը, ենթախումբը (գլխավո՞ր  է, թե՞ երկրորդական), արտաքին

     էներգիական  մակարդակում  էլեկտրոնների  թիվը — III խումբ, երկրոդրական ենթախումբ

զ)  էլեկտրոնների  բաշխումն  ըստ էներգիական  մակարդակների

է)  էլեկտրոնային  բանաձևը (էլեկտրոնների  բաշխումն ըստ էներգիական

      մակարդակների  և ենթամակարդակների), նաև  քվանտային բջիջներով — 1s^2,2s^2,2p^6,3s^2,3p^2

ը)  ո՞ր հատկություններն  են  ավելի  ուժեղ  արտահայտված` մետաղակա՞ն, թե՞                 

      ոչ մետաղական — Մետաղական                                              

 թ)  գրեք պարզ  և  բարդ  նյութերի  բանաձևեր, որոնց  բաղադրության  մեջ         

      առկա  է  այդ   տարրի  ատոմներ  և  անվանեք  նյութերը — Al_₂O_₃ Ալյումինի օքսիդ, Al(OH)₃ Ալյումինի հիդրօքսիդ

ժ)  կատարեք  հաշվարկներ, որոշեք՝

1. տարրի  մեկ  ատոմի  զանգվածը՝ m_o (գ)  և (կգ)
   m₀=102·1,66•10^-27կգ=169•10^-27կգ=1.69•10^-25կգ
2. բարդ  նյութերի   հարաբերական  մոլեկուլային  զանգվածները`M_r
   Mr=27*2 + 16*3=54+48=102
3.  տարրերի  զանգվածային   հարաբերությունները  բարդ  նյութերում  և
   m(Al) : m(O)=54 : 48
4.  զանգվածային  և մոլային բաժինները (%)-ով արտահայտված:
   w(Al)= 54 : 102 * 100% = 53%
   w(O)= 48 : 102 * 100% = 100% — 53% = 47%
   
   

Կիրառություն

Ալյումինե գլանվածք

Ալյումինը հեշտությամբ է ենթարկվում մեխանիկական մշակման, որովհետև ունի մեծ կռելիություն և ձգվողականություն։ Կարելի է գլանել, լար ձգել, ինչպես նաև մամլել ու դրոշմել՝ իրին տալով ցանկացած ձև։

Թունավոր հատկության բացակայությունը թույլ է տալիս ալյումինը լայնորեն օգտագործելու խոհանոցային սպասքի, սննդի և գարեջրի արտադրական սարքավորումների պատրաստման, ինչպես նաև՝ սննդանյութերի և դեղանյութերի փաթեթավորման համար։ Առանց ալյումինի դժվար կլիներ պատկերացնել ինքնաթիռաշինությունը։ Ալյումինի աղերից մեծ կիրառություն ունի ալյումինական շիբը՝ KAl(SO₄)₂•12H₂O, որը կրկնակի աղ է (նաև բյուրեղահիդրատ է) և օգտագործվում է արյան մակարդման համար, ինչպես նաև մուրաբաների պատրաստման և մանրաթելերի ներկման ժամանակ (մեծացնում է ներկանյութի կապը մանրաթելի հետ)։

Առաջադրանքներ.

1.-Թթվածնի տարածվածությունը երկրագնդի վրա

 Երկրագնդի ջրապաշարներում թթվածնի զանգվածային բաժինը 85,82 % է, ավազում՝ 53 %, կավերում, լեռնային ապարներում ու հանքերում՝ մոտավորապես 56 %։