Рубрика: Իրավունք

Հարցեր

• Ինչ է ընտանիքում ապրելու և դաստիարակվելու իրավունքը

• Ինչ է ազգականների հետ շփվելու երեխայի իրավունքը

• Ովքեր են իրականացնում երեխայի պաշտպանության իրավունքը

• Ինչպես է երեխային տրվում անուն, ազգանուն, հայրանուն
Անունը ծնողներ են ընտրում, որոշում։ Եթե ծնողները ունեն տարբեր ազգանուններ, իրենք իրենց մեջ են որոշում, բայց Հայաստանում առանց իրենց զգուշացնելով դնում են Հայրիկի ազգանունը, բայց դուք հեշտությամբ կարող եք դա ուղղել, փոխել։

Երեխան ունի անուն, հայրանուն և ազգանուն ունենալու իրավունք:

Երեխային անուն տրվում է ծնողների համաձայնությամբ, իսկ հայրանուն տրվում է հոր անունով՝ սույն օրենսգրքով նախատեսված կարգով։

Երեխայի ազգանունը որոշվում է ծնողների ազգանունով։ Եթե ծնողները կրում են տարբեր ազգանուններ, ապա երեխային ծնողների համաձայնությամբ տրվում է հոր կամ մոր ազգանունը։

Եթե երեխայի հայրությունը չի որոշվել, ապա նրան անուն է տրվում մոր ցուցումով, հայրանուն` որպես երեխայի հայր գրառված անձի անունով, ազգանուն՝ մոր ազգանունով

• Ինչպես է կատարվում երեխայի անվան և ազգանվան փոփոխությունը

Եթե երեխան ուզում է իր անունը փոխել, նա կարող է դա անել միայն ծնողների թույլտվությամբ։

• Ինչ գույքային իրավունքներներ ունի երեխան

Երեխան սեփականության իրավունք չունի ծնողների գույքի նկատմամբ, իսկ ծնողները սեփականության իրավունք չունեն երեխայի գույքի նկատմամբ։ Համատեղ ապրող երեխաներն ու ծնողները կարող են մեկը մյուսի գույքը տիրապետել և օգտագործել փոխադարձ համաձայնությամբ։

• Որոնք են ծնողների իրավունքները և պարտականությունները երեխաների նկատմամբ
Ծնողները պարտավոր են հետևել երեխային, ապահովել իրեն, խնամել և այլն

• Ինչպես է որոշվում երեխայի բնակության վայրը, եթե ծնողները ապրում են տարբեր վայրերում

Երեխաների բնակության վայրի վերաբերյալ վեճերը լուծելիս դատարանները հաշվի են առնում երեխայի տարիքը, կապվածությունը ծնողների, այլ մերձավոր հարազատների և առկա ընտանեկան հարաբերությունների հետ: Դատարանը քննում է ծնողներից յուրաքանչյուրի անձնական որակները, նրանց բնավորության գծերը և բարոյական բնավորությունը: Հոր և մոր `երեխայի համար առավել բարենպաստ պայմաններ ստեղծելու կարողությունը անպայման որոշվում է, սա ներառում է ժամանակացույցի և աշխատանքային պայմանների, ընտանեկան կարգավիճակի, նյութական հարստության, բնակարանային և կյանքի պայմանների ուսումնասիրություն: 10 տարեկանը լրանալուց հետո երեխայի կարծիքը պետք է հաշվի առնել:

• Ինչ իրավունք ունի երեխայից առանձին ապրող ծնողը
Երեխայից առանձին ապրող ծնողը իրավունք ունի երեխայի հետ շփվելու, նրա դաստիարակությանը մասնակցելու, երեխայի կրթություն ստանալու հարցերը լուծելու:
Ծնողը, որի հետ ապրում է երեխան, չպետք է խոչընդոտի մյուս ծնողի հետ երեխայի շփմանը, եթե նման շփումը վնաս չի պատճառում երեխայի ֆիզիկական ու հոգեկան առողջությանը, նրա բարոյական զարգացմանը։

Երեխայից առանձին ապրող ծնողն իրավունք ունի իր երեխայի մասին տեղեկատվություն ստանալու դաստիարակչական ու բժշկական, բնակչության սոցիալական պաշտպանության կամ նմանատիպ այլ կազմակերպություններից, ինչպես նաև ծնողից, որի մոտ ապրում է երեխան։ Տեղեկատվություն տրամադրելը կարող է մերժվել միայն ծնողի կողմից երեխայի կյանքին և առողջությանն սպառնացող վտանգի առկայության դեպքում։ Տեղեկատվություն տրամադրելու մերժումը կարող է վիճարկվել դատական կարգով»։

• Ով և ինչ հիմքերով է զրկում ծնողական իրավունքներից

Եթե ծնողը չի կարողանում ֆինանսապես ապահովել, վատ է վարվում երեխայի հետ, նա զրկվում է ծնողական իրավունքներից։

Ի՞նչ է բուլինգը

Բուլինգը ֆիզիկական, էմոցիանալ, սոցիալական և այլ բնույթի վնաս պարունակող գործողություն է` ուղղված որևէ անհատի կամ խմբի՝ գործողությունն իրականացնողի թվացյալ կամ իրական առավելությունն ու արտոնություններն ամրապնդելու նպատակով:

Բուլինգը լայնորեն տարածված է հատկապես դպրոցներում. այն կարող է լինել մի քանի տեսակի, ստորև առանձնացված են հիմնական երեքը.

Հոգեբանական բուլինգ

Աշակերտ(ներ)ին ծաղրելը, անվանարկելը, ճնշելը, արհամարհելը, շրջապատից բացառելը, բանբասանքներ տարածելը և այլ գործողություններ, որոնք նսեմացնում են աշակերտի արժանապատվությունը և բացասաբար ազդում նրա հոգեբանության վրա:

Ֆիզիկական բուլինգ

Դպրոցում աշակերտ(ներ)ի մարմնին միտումնավոր վնաս հասցնելը, նրա իրերը, ունեցվածքը փչացնելը: Այս տեսակն իր մեջ ներառում է այնպիսի գործողություններ, ինչպիսիք են՝ հարվածելը, հրելը, իրերը վնասելը, հետապնդելը, սպառնալը, մազերը քաշել/կտրելը և այլն: Բուլինգի այս տեսակին սովորաբար նախորդում է վերբալ կամ հոգեբանական բուլինգը: Ֆիզիկական բուլինգը կարող է ունենալ շատ լուրջ հետևանքներ աշակերտի կյանքի և բարօրության վրա:

Սեռական բուլինգ

Նսեմացնելը` թիրախավորելով սեռական բառապաշարի, ժեստերի կամ բռնության կիրառմամբ, ինչպես նաև զոհացնելով մեկին իր արտաքին տեսքի համար: Այս տեսակի դրսևորումները ներառում են առերես կամ առցանց սեռական բնույթի բանբասանքներ տարածելը, արտաքին տեսքի վերաբերյալ անցանկալի հայացքներն ու արտահայտությունները, սեռական բնույթի շանտաժը և դրա միջոցով սեռական գործողություն անելուն հարկադրելը, սեռական ակնարկներն ու առաջարկները, սեռական ոտնձգությունն ու բռնաբարությունը;

Կիբեր բուլինգ

Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառման միջոցով աշակերտին ծաղրելը, վիրավորելը` առցանց կամ հեռախոսային հաղորդագրությունների ձևով, սոցիալական ցանցերում աշակերտի մասին ծաղրական բովանդակությամբ տեղեկատվություն/լուսանկարներ տարածելը և այլն:

 1-4 հոդվածները սահմանում են «երեխա» հասկացությունը, հաստատում են երեխաների հետաքրքրությունների գերակայությունը և մասնակից պետություների պարտականությունները միջոցներ ձեռնարկել

խտրականությունից ազատ իրավունքների իրականացման համար, որոնք ամրացված են Համաձայնագրում:

* 5-11-րդ հոդվածներում սահմանում են կյանքի համար իրավունքի, անվան, քաղաքացիության, իրենց ծնողներին իմանալու իրավունքի, ծնողների հոգատարության և անբաժանելիության իրավունքի, երեխաների նկատմամբ ծնողների պարտականությունների և իրավունքների ցուցակը:

* 12-17-րդ հոդվածները շարադրում են երեխաների իրենց հայացքների արտահայտման, սեփական կարծիքի, մտքի ազատության համար, կրոնի և խղճի, միությունների և խաղաղ հավաքույթների, տեղակատվության տարածման երեխայի թույլտվության իրավունքները:

* 18-27 հոդվածները սահմանում են պետության պարտականությունները օգնելու ծնողներին և օրինական խնամակալներին, ինչպես նաև պաշպանել երեխաներին նրանց մասին հոգացող անձնաց կողմից դաժան վերաբերմունքից, ընտանեկան շրջապատից զրկված կամ որդեգրված, մտավոր կամ ֆիզիկական հետամնացություն ունեցող երեխաների, փախստականների իրավունքները, երեխաների իրավունքները նրանց զարգացման համար անհրաժեշտ առողջապահության, սոցիալական ապահովության և կյանքի մակարդակի համար:

* 28-31-րդ հոդվածները ամրապնդում է երեխաների ուսման, մայրենի լեզվով և կուլտուրայով օգտվելու, իր կրոնի պաշտամունքի, հանգստի և ժամանցի իրավունքները:

Ֆիլմի դիտումից հետո նշեք ֆիլմի տեսակը.

• Մուլտ ֆիլմ

• Վավերագրական ֆիլմ

• Ուսումնական ֆիլմ

• Գեղարվեստական ֆիլմ

• Այլ

• Ո՞րն է ֆիլմի հիմնական գաղափարը։

Գաղափարն այն էր որ չի կարելի աշխատողներին ավել պահել աշխատանքի տեղը, մենակ այն դրա համար, որ ավել գումար վաստակեն։

• Նշեք, թե որքանով էր ֆիլմը հաջողված (հիմնական գաղափարի արտահայտման ձևերն ու միջոցները):

Ֆիլմը շատ հաջողված էր, շատ մանրամասն ներկայացված էր այդ ամենի մասին։ Լավ թարգմանություն էր։

• Ի՞նչ զգացիր ֆիլմը դիտելուց։

Ցավ։ Անարդարություն։ Իրավունքների ոտնահարում:

• Ի՞նչ լրացուցիչ տեղեկություններ կուզեիք ստանալ, իմանալ ֆիլմի մասին։

Ինձ ամենաշատը հետաքրքիրում է, ինչքան ժամանակում են նկարահանել այս ֆիլմը, և ինչքանով դժվար էր կատարել այդ հարցազրույցները։

• Դուրս բերեք այն հիմնախնդիրները, որոնք տեսանելի էին ֆիլմում։

• Նշեք 1-2 բան, որը կարևոր է Հայաստանի համար։
Արտարության որակը և դիզայնը:

• Ֆիլմի հեղինակին ի՞նչ հարցեր կուղղեք։ Հարցերը կարող են լինել պարզաբանում ակնկալող , կարող են նաև արտահայտել Ձեր անհամաձայնությունը։ 

Աշխատանքային պայմանագիրը լուծվում է`
1) կողմերի համաձայնությամբ.
2) պայմանագրի գործողության ժամկետը լրանալու դեպքում.
3) աշխատողի նախաձեռնությամբ.
4) գործատուի նախաձեռնությամբ.
5) աշխատողի պարտադիր ժամկետային զինվորական ծառայության զորակոչվելու դեպքում.

«Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» ՀՀ օրենսգրքի 180-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ գիշերային ժամերին՝ 23:00-ից մինչև 7:00-ն ընկած ժամանակահատվածում, հրագործական արտադրատեսակներ օգտագործելն առաջացնում է վարչական տուգանք՝ 100.000 դրամի չափով:
«Գիշերային ժամի» համար բացառություն է սահմանված միայն Ամանորի կապակցությամբ, քանի որ թույլատրվում է հրավառություն կազմակերպել դեկտեմբերի 31-ի ժամը 23:00-ից մինչև հունվարի 1-ի ժամը 01:00-ը:
Գիշերային ժամերին գործող ժամանցի և զվարճանքի վայրերը՝ ռեստորաններ, դիսկոտեկներ, սրճարաններ և այլն, պարտավոր են հարգել այդ սահմանափակման պահանջը և չխանգարել մարդկանց գիշերային հանգիստը։

1. Գիշերային ժամանակ (ժամը 23.00-ից մինչև 7.00-ն) լռությունը խախտելը, այսինքն` բարձրաձայն երգելը կամ երաժշտական գործիքներ նվագելը կամ ձայնային ազդանշաններ տալը կամ բարձր միացրած հեռուստացույցից, ռադիոընդունիչից, մագնիտոֆոնից կամ այլ սարքերից օգտվելը բնակելի շենքերի բնակարաններում կամ մուտքերում կամ բնակելի տարածություններում կամ բակերում կամ փողոցներում կամ այլ հասարակական վայրերում կամ դրանցից դուրս աղմուկով ուղեկցվող աշխատանքներ կատարելը, որոնք կապված չեն անհետաձգելի անհրաժեշտության հետ, ինչպես նաև այլ գործողությունները, որոնք խախտում են գիշերային անդորրը`

առաջացնում են նախազգուշացում:

2. Գիշերային ժամանակ հրագործական արտադրատեսակներ օգտագործելը (բացառությամբ օրենսդրությամբ նախատեսված դեպքերի)`

առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հարյուրապատիկի չափով:

3. Սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված արարքը վարչական տույժի նշանակման օրվանից հետո` մեկ տարվա ընթացքում, կրկին կատարելը`

առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի քառասնապատիկի չափով:

4. Սույն հոդվածի երկրորդ մասով նախատեսված արարքը վարչական տույժի նշանակման օրվանից հետո` մեկ տարվա ընթացքում, կրկին կատարելը`

առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկի չափով:»:

Օրենքին չպահպանելու համար տույժեր

Տարբեր շրջանների օրենքը նախատեսում է պատիժ `սխալ ժամանակ աղմուկի մակարդակը գերազանցելու համար` տուգանքի տեսքով `3500-ից 21000 ՀՀ դրամ: Տուգանքի ճշգրիտ չափը կարելի է գտնել բնակության վայրում:

ԱՐՏԱԴՐՈՂԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Հնչյունագիր արտադրող է համարվում ֆիզիկական կամ իրավաբանական այն անձը, որի նախաձեռնությամբ և պատասխանատվությամբ իրականացվել է կատարման կամ այլ հնչյունների կամ հնչյունների ներկայացման առաջին ամրագրումը:

Արտադրողի իրավունքները
1. Հնչյունագիր արտադրողն իրավունք ունի ցանկացած ձևով օգտագործելու իր հնչյունագիրը և հնչյունագրի օգտագործման յուրաքանչյուր ձևի համար ստանալու վարձատրություն, բացառությամբ սույն օրենքով նախատեսված դեպքերի։

2. Հնչյունագիր արտադրողը բացառիկ իրավունք ունի արգելելու կամ թույլատրելու երրորդ անձանց իրականացնել հետևյալ գործողությունները՝
ա) հնչյունագրի ուղղակի կամ անուղղակի վերարտադրումը.
բ) հնչյունագրի բնօրինակի կամ օրինակների տարածումը, այդ թվում՝ ներմուծումը.
գ) հնչյունագրի բնօրինակի կամ օրինակների վարձույթով տալը.
դ) հնչյունագրի բնօրինակի կամ օրինակների փոխատվությունը.
ե) հնչյունագրի հեռարձակումը.
զ) հնչյունագիրը հանրությանը մատչելի դարձնելը։

3. Հնչյունագիր արտադրողն իրավունք ունի նաև արգելելու առանց իր թույլտվության պատրաստված հնչյունագրերի օրինակների ներմուծումը:

4. Եթե օրինական արտադրված հնչյունագրի օրինակները քաղաքացիական շրջանառության մեջ են դրվել վաճառքի կամ սեփականության իրավունքի փոխանցման այլ ձևով, ապա դրանց հետագա տարածումը, այդ թվում՝ ներմուծումը, իրականացվում է առանց հնչյունագիր արտադրողի համաձայնության և վարձատրության։

5. Առևտրային նպատակով լույս ընծայված հնչյունագրերի օրինակները վարձույթով տալու իրավունքը պատկանում է հնչյունագիր արտադրողին` անկախ այդ հնչյունագրերի օրինակների նկատմամբ սեփականության իրավունքից: Հնչյունագիր արտադրողը պահպանում է այդպիսի օրինակները վարձույթով տալու համար արդարացի վարձատրություն ստանալու իր իրավունքը, որից հրաժարվելու մասին պայմանագիրն առ ոչինչ է:

6. Հնչյունագիր արտադրողը կարող է իրեն պատկանող գույքային իրավունքները պայմանագրով լրիվ կամ մասնակիորեն փոխանցել այլ անձի։

7. Հնչյունագիր արտադրողը կարող է նաև պայմանագրով երրորդ անձանց հնչյունագիրն օգտագործելու թույլտվություն տալ: Պայմանագրում նշվում են հնչյունագրի օգտագործման եղանակն ու ժամկետը, վարձատրության չափն ու վճարման կարգը, պայմանագրի գործողության ժամկետը, տարածքը և այլն:

8. Հնչյունագրի նկատմամբ գույքային իրավունքները կարող են համապարփակ իրավահաջորդության կարգով կամ իրավատեր իրավաբանական անձի վերակազմակերպման հետևանքով փոխանցվել այլ անձի։

«Սպառողների իրավունքների պաշտպանություն» հասարակական կազմակերպությունը գործում է ավելի քան 10 տարի, սակայն մինչ օրս կազմակերպության անդամները շարունակում են բարձրաձայնել խնդիրների մասին, որոնք կային նաեւ 10 տարի առաջ: Հարցին, թե ինչո՞վ են բացատրում, որ իրենց մատնանշած խնդիրները լուծում չեն ստանում, Լուսինե Յաղուբյանը պատասխանեց. — «Մեր շնորհիվ միգուցե փոխվել է այն, որ մեր սպառողները հիմա գոնե կարողանում են բարձրաձայնել իրենց խնդիրների մասին, կարողանում են պահանջել, պայքարել եւ ստանալ իրենց արժանին»:

• Հասկանալ վարչական իրավախախտման նշանակությունը

Վարչական իրավախախտում, վարչական պատասխանատվություն առաջացնող հակաիրավական գործողություն (անգործություն), որով խախտվում են պետության, հասարակական կազմակերպությունների և քաղաքացիների օրինական շահերը, պետական մարմինների և հասարակական կազմակերպությունների բնականոն աշխատանքը, պետական և հասարակական անվտանգությունը։ Հանցագործությունից տարբերվում է հանրության համար նվազ վտանգավորությամբ։

• Վարչական իրավախախտման դեպքում չափահասների և անչափահասների պատասխանատվությունը

Անչափահասների պատասխանատվությունը

16 մինչև 18 տարեկան հասակում վարչական իրավախախտումներ կատարած անձանց նկատմամբ կիրառվում են Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահության կողմից հաստատված Անչափահասների գործերի հանձնաժողովների կանոնադրությամբ նախատեսված միջոցները: 16 մինչև 18 տարեկան հասակում գտնվող անձինք սույն օրենսգրքի 53, 123-131, 160, 172, 173, 182, 190-193 հոդվածներով նախատեսված վարչական իրավախախտումներ կատարելու դեպքում ենթակա են վարչական պատասխանատվության ընդհանուր հիմունքներով: Հաշվի առնելով կատարված իրավախախտման բնույթն ու խախտողի անձը, նշված անձանց վերաբերյալ գործերը բացառությամբ սույն օրենսգրքի 182 հոդվածով նախատեսված իրավախախտումներ կատարած անձանց կարող են հանձնվել, իսկ սույն օրենսգրքի 53 հոդվածով նախատեսված իրավախախտումներ կատարելու դեպքում, որպես կանոն, ենթակա են հանձնման, շրջանային քաղաքային, քաղաքների շրջանային խորհուրդների գործկոմների անչափահասների գործերի հանձնաժողովների քննությանը:

• Զինածառայողների կամ օտարերկրյա քաղաքացիների պատասխանատվության ենթարկման կարգը
• Իրավախախտման տեսակները և պատասխանատվության ենթարկամն մեթոդները

Իրավաբանական անձ է համարվում այն կազմակերպությունը, որը, որպես սեփականություն, ունի առանձնացված գույք և իր պարտավորությունների համար պատասխանատու է այդ գույքով, կարող է իր անունից ձեռք բերել ու իրականացնել գույքային և անձնական ոչ գույքային իրավունքներ, կրել պարտականություններ:

Բացի քրեական իրավունքից իրավաբանական անձը համարվում է իրավունքի սուբյեկտ։

Իրավաբանական անձը լինում է երկու տեսակի՝

• Ոչ առևտրային՝ շահույթ չհետապնդող (Հասարակական կազմակերպություններ, հիմնադրամներ և այլն)
• Առևտրային՝ շահույթ ստանալու համար ստեղծված (Սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերություններ, լիարժեք պատասխանատվությամբ ընկերություններ և այլն)

Իրավաբանական անձ անհրաժեշտ հատկանիշներն են։

1. Սեփականության իրավունքով ունի գույք.
2. Իր պարտավորությունների համար պատասխանատու է այդ գույքով.
3. Իր անունից ձեռք բերել ու իրականացնել գույքային և անձնական ոչ գույքային իրավունքներ, կրել պարտականություններ։

Ֆիզիկական անձ են հանդիսանում բոլոր մարդիկ։ Իրավունքի տեսանկյունից ֆիզիկական անձինք կարող են ունենալ մի քանի կարգավիճակ՝

1. Քաղաքացիություն ունեցող,
2. Քաղաքացիություն չունեցող,
3. Օտարերկրյա քաղաքացիներ,
4. Երկքաղաքացիներ։

Յուրաքանչյուր մարդ ծննդյան օրվանից ունի բնական իրավունքներ: Դրանք բոլորը ամրագրված են միջազգային հանրության կողմից ընդունված Մարդու իրավունքների հռչակագրում: Զարմանալի է, որ մարդկանց դարեր են պահանջվել հասկանալու և պաշտպանելու իրենց իրավունքները: Բայց դրանք այնքան պարզ ու հասկանալի են: Կարծում եմ, որ եթե բոլոր մարդիկ հարգեն իրենց և ուրիշների իրավունքները, Երկրի վրա շատ ավելի քիչ վիշտ, արցունք և անարդարություն կլինի:

Մարդու առաջին և գլխավոր իրավունքը նրա ապրելու իրավունքն է: Այն պետք է սուրբ լինի բոլորի համար: Բացի այդ, յուրաքանչյուր մարդ իրավունք ունի ոչ միայն ապրել իր կյանքով, այլև ապրել արժանապատվով: Որպեսզի ոչ ոք ստորացնի մարդուն ՝ ոչ բարոյապես, ոչ ֆիզիկապես: Նա չի ծեծել, չի վախեցրել, չի ստիպել ինչ -որ բան անել: Մարդն ունի անձնական արժանապատվության և ազատության իրավունք: Եվ, հետևաբար, նա իրավունք ունի ազատ ընտրելու ՝ ում համար սովորել, որտեղ աշխատել, ում սիրել:

Բացի այդ, յուրաքանչյուրին տրվում է մասնավոր սեփականության իրավունք: Մարդկային բնույթ է, որ մենք բոլորս ցանկանում ենք ունենալ մեր սեփականը ՝ տուն, մեքենա և այլ իրեր: Ոչ ոք իրավունք չունի դա խլել սեփականատիրոջից:

Անձամբ ես կարծում եմ, որ մեզանից յուրաքանչյուրը պետք է ինքն իրեն հետեւի, թե արդյոք իր իրավունքներն ու ազատությունները չեն խախտվում: Եվ, իհարկե, պաշտպանեք դրանք: Եվ նաև, սա է գլխավորը `հարգել ուրիշների իրավունքները, ոչ պակաս, քան ձեր սեփականը: Այդ ժամանակ մեր պետությունը կարելի է անվանել օրինական: