Վերցնել 4 փորձանոթ դրանց մեջ լցել նոսր ծծմբական թթու կամ աղաթթու 10 մլ : Փորձանոթների մեջ համապատասխանաբար ավելացնել պղինձ, երկաթ, կապար և մագնեզիում։Փորձի արդյունքում պետք է նկատենք ջրածնի անջատում։ Այն փորձանոթը, որտեղ ջրածինը ամենաարագն ու ամենաշատը կանջատվի այդ մետաղը համարվում է ակտիվ մետաղ։

1. Ո՞ր արտահայտությունն է բնորոշ քիմիական տարր հասկացությանը.
1) տարբեր ատոմների համախումբ է
2) տարբեր կառուցվածքային մասնիկների համախումբ է
3) ցանկացած զանգվածով մասնիկների համախումբ է
4) որոշակի տեսակի ատոմների համախումբ է

2. Կալցիումի օքսիդը կազմված է կալցիում եւ թթվածին տարրերի ատոմներից: Ի՞նչ նյութ է այն.
1) պարզ նյութ
2) միատարր միացություն
3) բարդ նյութ
4) նյութերի խառնուրդ

3. Ո՞ր շարքի զույգ նյութերն են ոչ մետաղական.
1) ծծումբը եւ սնդիկը
2) բրոմը եւ նատրիումը
3) ծծումբը եւ բրոմը
4) ածխածինը եւ ցինկը

4.Ինչու՞ է օզոնը (O3) դասվում պարզ նյութերի շարքին, որովհետեւ.
1) առաջանում է ամպրոպների ժամանակ
2) առաջանում է մեկ տարրի ատոմներից
3) առաջանում է տարբեր տարրերի ատոմներից
4) գազ է

5.Որոշե՛ք տարրերի օքսիդացման աստիճանները հետեւյալ միացություններում.

ա)H+1 J-1
H2+1 Se-2
SeH2
Si+4O2-2

բ)Ba+2 O-2
N2+5 O5-2
P2+5 O5-2
C+4 O2-2

գ)H3+1 P+5 O4-2
H2+1 Si+4 O3-2
H+1 P+5 O3-2
Na+1 N+5 O3-2

Ապրիլ 19-23

Նոր թեմա Թթվածին

Հարցեր, վարժություններ եւ խնդիրներ

1. Պատասխանե՛ք հետեւյալ հարցերին.
ա) ո՞րն է թթվածին տարրի քիմիական նշանը,
O
բ) որքա՞ն են թթվածնի հարաբերական ատոմային եւ մոլային զանգվածները,
Mr =16 * 2 = 32
Ar = 16

գ) ո՞րն է թթվածին տարրի կարգաթիվը,
8

դ) դիրքը պարբերական համակարգում
Պարբերություն — 2
Շարք — 2
Խումբ — VI
Գլխավոր — ա

2.

Գրե’ք թթվածնի հետ փոխազդեցության ռեակցիաների հավասարումները եւ անվանե’ք արգասիքները.
ա) ոչ մետաղների հետ (ծծումբ, ածխածին, ֆոսֆոր եւ ազոտ),
S + O2 = SO2
C + O2 = CO2
N + O2 = N2O2
P + O2 = P2O5
բ) մետաղների հետ (լիթիում, մագնեզիում, կալցիում, երկաթ, ալյումին),
Li + O2 = LiO2
Mg + O2 = MgO2
Ca + O2 = CaO2
Fe + O2 = FeO2
Al + O2 = AlO2
գ) բարդ նյութերի հետ (ծծմբի (IV) օքսիդ, ածխածնի (II) օքսիդ, ազոտի օքսիդ (II), մեթան):
SO2+O2=SO3
CO+O2=CO2
NO+O2=NO2
CH4+O2=CO2+H2O

մարգանցովկայինն ենթարկեցինք ջերմայինն քայքայման

Հարցեր, վարժություններ եւ խնդիրներ

1. Քիմիական արդյունաբերության ո՞ր կարեւոր ոլորտներն են կապված ջրածնի հետ:
2. Ջրածնի ո՞ր կիրառություններն են հիմնված նրա ֆիզիկական հատկությունների վրա:
3. Ջրածնի ո՞ր կիրառություններն են հիմնված նրա քիմիական հատկությունների վրա:
4. Ջրածնով լցված օդապարիկները վտանգավոր են: Ինչո՞ւ: Փոխարենը ո՞ր գազը կառաջարկեիք:
5. Ինչո՞վ է բացատրվում ջրածնային էներգետիկայի հեռանկարային լինելը:

1*****Կազմե ́ք ռեակցիաների հավասարումներ, որոնց օգնությամբ հնարավոր է իրականացնել հետեւյալ փոխարկումները.
Mg—»MgO_— »MgCI2
Mg + O2 = MgO + HCl = MgCl2 + H2O

Cu —»CuO —»CuCI2—»Cu(OH)2
Cu + O2 = CuO + HCl = CuCl2 + H2O = Cu(OH)2

2.

Կազմե’ք ջրածնի փոխազդեցության ռեակցիաների հավասարումները հետեւյալ նյութերի հետ Cl2 , Mg , N 2 ,Անվանե’ք ստացված նյութերը:
H2 + Cl2 = HCl
H2 + Mg = H2Mg
H2 + N2 = NH3 ամոնյակ

3.Գրե’ք հետեւյալ փոխարկումներին համապատասխան ռեակցիաների հավասարումները S → SO2 → SO3 → H2SO4

S + O2 = SO2
SO2 + O2 = SO3
SO3 + H2O = H2SO4

4.Կազմել աղերի բանաձևերը .

Fe +2 PO4 -3
Fe3PO4 (2)

Fe +2 SO4 -2
FeSO4

Fe +2 SO3 -2
FeSO3

Fe +2 Cl -1
FeCl2

Fe +2 CO3 -2
FeCO3
Zn +2
Na +1

Նոր թեմա

1.

2

Տնային

1. Կազմե ́ք ռեակցիաների հավասարումներ, որոնց օգնությամբ հնարավոր է իրականացնել հետեւյալ փոխարկումները.
   Na—»Na2O— »NaCl
   Na + O2 = Na2O
   Na2O + HCl = NaCl + H2O
   
   C —»CO2 —»H2CO3
   C + O2 = CO2
   CO2 + H2O = H2CO3

2 . Որոշել նատրիումի կարբոնատում Na₂CO₃ ածխածին տարրի զանգվածային բաժինը:

W = N * Ar : Mr
23 * 2 + 12 + 16 * 3 = 46 + 12 + 48 = 106

3. Որոշել նատրիումի կարբոնատում Na₂CO₃ ածխածնի օքսիդացման աստիճանը:
Na2 (+1) CO3(-2) = Na2(2)CO3

4 .Սովորի՛ր

Նախագիծ

Փորձի ընթացքը (բնութագրեք)
Ազա լցնում ենք ցինկ
Փորձի միջոցով ստացանք ջրածին, մեզ արդեն հայտնի եղանակով ստացանք ջրածին, այնուհետև գազատար խողովակով ջրածինը անցկացրեցինք կուպրում օ-ի մեջ: նկատեցինք որ ջրածնի օգնությամբ կուպրում Օից անջատվեց մաքուր պղինձ
Ինչ տարբերակով կարող ենք ստանալ ջրածին?
Ջրածին ստանալու համար ակտիվ մետաղը ռեակցիաի մեջ դրեցինք աղաթթվի HCl-ի հետ:

Ավարտի՛ր նախագիծը

Սովորի՛ր պատմել

Պատասխանի՛ր հարցերին

1. Ո՞ր գիտնականն է ամենաթեթեւ գազն անվանել ջրածին («ջուր ծնող»):
   Առաջին անգամ մաքուր վիճակում ստացել է Հենրի Կավենդիշը 1766 թվականին։
2. Ո՞վ է առաջին անգամ ստացել մաքուր ջրածին եւ ուսումնասիրել նրա հատկությունները:
3. Բնութագրե’ք ջրածնի ֆիզիկական հատկություններն ըստ հետեւյալ ուրվագրի. ա) գույնը, բ) հոտը, գ) համը, դ) լուծելիությունը ջրում:

Դասարանական
1 🅱️Գր ե՛ք հետեւյալ փոխարկումներին համապատասխան ռեակցիաների հավասարումները.
Ba ➡️ BaO ➡️ Ba(OH) 2
Ba + O = BaO + H = Ba(OH)2

2🅱️Ստորեւ բերված երկտարր միացություններից՝ Li2O, CuS, CO, CH4, K2O, BaO2, H2S, BaO,
N2O5, FeO, CuO, առանձնացրե՛ք միայն օքսիդները և կազմեք համապատասխան հիդրօքսիդների բանաձևերը ։

Օքսիդ — Li2O, CO, K2O, BaO2, BaO, N2O5, FeO, CuO:
Հիդրօքսիդ — Li(OH), K(OH), Ba(OH)2, Fe(OH)2, Cu(OH)2:

3🅱️Կազմե’ք ջրածնի փոխազդեցության ռեակցիաների հավասարումները հետեւյալ նյութերի հետ F2, Ca, O2 :Անվանե’ք ստացված նյութերը:

HF
CaH2
H2O

1🅰️ Թվարկվածներից ո՞րը մակերեւութային ջուր չէ.
ա) գետեր
բ) լճեր
գ) մառախուղ
դ) ճահիճներ

2 🅰️

Ուղղաձիգ կամ հորիզոնական գծերով միացրե՛ք ա) այն երեք նյութերը, որոնց մոլեկուլում
առկա են միայն իոնային կապեր, բ) այն երեք նյութերը, որոնց մոլեկուլում առկա են միայն կովալենտային բեւեռային կապեր.

3🅰️

4. Ի՞նչ քիմիական կապեր են առկա Cl2, HCl, KCl մոլեկուլներում` համապատասխանաբար. 1) կովալենտ ոչ բեւեռային, իոնային, կովալենտ բեւեռային
   2) իոնային, կովալենտ բեւեռային, կովալենտ ոչ բեւեռային 3) կովալենտ բեւեռային, իոնային, կովալենտ ոչ բեւեռային 4) կովալենտ ոչ բեւեռային, կովալենտ բեւեռային, իոնային
5. 🅰️Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձեւերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ առկա են.
   ա) կալիումի երկու եւ ծծմբի մեկ ատոմ,
   բ) ածխածնի ու թթվածնի մեկական ատոմ: Հաշվի՛ր հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը (Mr):

Փորձ.Փոխանակման ռեակցիաներ

NaOH+HCl=NaCl+ H2O

7. 1 .Բերված սխեմաներում լրացրե՛ք հարցական նշանի տակ համապատասխան նյութերի բա­նաձեւերը, հավասարեցրեք դրանք եւ նշեք, թե ռեակցիաների ո՞ր տիպին են պատկանում:
   Zn + O2=ZnO Al(OH)=Al2O3 + H2O
   Mg + HCl=MgCl2 + H2
   Fe + Cl=FeCl3
   Au2O3=Au + O2
   Al + CuCl2=Cu + AlCl3
   2.Ի՞նչ են օքսիդները, եւ ինչպե՞ս են դրանք դասակարգում: Տետրում գծե ́ք մի աղյու­ սակ եւ համապատասխան սյունակներում գրեք ստորեւ բերվող օքսիդների բանաձեւերը եւ անվանե ́ք՝
   Na2O — մետաղի օքսիդ
   N2O5 — ոչ մետաղի օքսիդ
   SiO2 —
   CaO — մետաղի օքսիդ
   CrO — մետաղի օքսիդ
   CrO3 — մետաղի օքսիդ
   CuO — մետաղի օքսիդ
   Mn2O7 — մետաղի օքսիդ
   FeO — մետաղի օքսիդ
   SO2 — ոչ մետաղի օքսիդ

Գրե՛ք հետեւյալ փոխարկումների համար ռեակցիաների հավասարումները.
Ca——CaO——Ca(OH)2 ——CaCl2
Ca + O = CaO + H2O = Ca(OH)2 + HCl = CaCl2

3. Ստորեւ բերված բանաձեւերն ունեցող նյու­թերում որոշի՛ր տարրերի Օքսիդացման աստիճաննրը
   K+1 OH-1
   H2+1 SO4-2
   CO2, MgCl2, CuO, HCl:

1.A. Ստորև ներկայացվածներից ո՞ր պարզ նյութն է սովորական պայմաններում գտնվում հեղուկ  ագրեգատային վիճակում.վոլֆրամ, կապար, սնդիկ

2.Գրե՛ք նյութերի քիմիական բանաձեւերը, եթե հայտնի է, որ դրանց բաղադրության մեջ մտնում են.ա) երկաթի մեկ ատոմ եւ քլորի երեք ատոմ,
բ) ալումինի երկու ատոմ եւ թթվածնի երեք ատոմ,
գ) կալցիումի մեկ ատոմ, ածխածնի մեկ ատոմ եւ թթվածնի երեք ատոմ:

3.Ո՞ր նյութերն են կոչվում պարզ եւ որո՞նք՝ բարդ նյութեր: Ստորեւ թվարկված նյութերից առան­ ձին­առանձին գրե՛ք պարզ եւ բարդ նյութերի անուն­ ները՝ թթվածին, ջուր, սնդիկ, պղնձի օքսիդ, երկաթ, ջրածին, երկաթի սուլֆիդ, սնդիկի օքսիդ:

4.Ստորև ներկայացված  ո՞ր շարքի քիմիական տարրերը միայն մետաղական պարզ նյութեր կարող են առաջացնել.Նշի՛ր ճիշտ պատասխանը

• H,Hg,Zn
• Pb,Sn,Zn
• Sn,Pb,Se

5.Ստորև գրված ո՞ր  զույգի նյութերն են մետաղական:Ընտրի՛ր ճիշտ պատասխանը.

• ինդիում և ռուբիդիում
• յոդ և քլոր
• ինդիում և յոդ        
  6.        Հաշվի՛ր  հարաբերական մոլեկուլային զանգ­վածները (Mr) և         նյութերի քիմիական կապի տեսակը.           KOH, H2SO4, CO2, MgCl2, CuO, HCl:

1*Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը` 

Արծաթի կարբոնատ – Ag2CO3

երկաթի սուլֆիդ –Fe2S2, Fe2S3

Ալյումինի սուլֆատ – Al2SO4(3)

լիթիումի սիլիկատ – Li2SiO3

ցինկի քլորիդ — ZnCl2

2.Որոշե’ք քլոր տարրի օքսիդացման աստիճանները հետեւյալ միացություններում.
HCIO — H(+1) Cl(+1) O(-2)
KCIO4 — K(+1) Cl(+7) O4(-8)
HCIO3 — H(+1) Cl(+5) O3(-6)
CI2O7 — Cl2(+14) O7(-14)
HCIO2 — H(+1) Cl(+3) O2(-4)

1Պատասխանե՛ք հետեւյալ հարցերին.
ա) ո՞րն է թթվածին տարրի քիմիական նշանը — Օ
բ) որքա՞ն են թթվածնի հարաբերական ատոմային եւ մոլային զանգվածները
Mr(O2) = Ar(O) * 2 = 16 * 2 = 32
գ) ո՞րն է թթվածին տարրի կարգաթիվը
8
դ) դիրքը պարբերական համակարգում
2 պարբերություն, 2 շարք, գլխավոր խումբ (ա)

2. Ի՞նչ օքսիդացման աստիճաններ կարող է դրսեւորել թթվածինը միացություններում.
   1) 0 +1 -1
   2) -2 -1 0
   3)+1 0 -1
   
   3.Ի՞նչ կապեր են առկա թթվածին պարզ նյութի մոլեկուլում.
3. ա) կովալենտ բեւեռային, բ) կովալենտ ոչ բեւեռային, գ) մետաղակա դ) իոնական

4.Առանձնացրեք օքսիդները և հիմքերը:Որոշել օքսիդներում տարրերի օքսիդացման աստիճանները:Հաշվել մեկ օքսիդի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:

1) BaO, Fe3O4, Al(OH)3
2) Na2O, CaCO3, Al2O3
3) CaO, Ca(OH)2 ,Fe(OH)2
4) P2O5 ,NaOH ,Al2O3

7. Նոր. թեմա