Рубрика: Քիմիա

Առաջադրանքներ

1*Լրացրեք բաց թողնված բառերը 

Օքսիներ են կոչվում այն բարդ նյութերի,որոնք կազմված են երկու տարրի ատոմներից,որոնցից մեկը թթվածինն  է, որտեղ նրա օքսիդացման աստիճանն` –2 :

Թթուները այն բարդ նյութերն են,որոնք կազմված են ջրածնի ատոմներից և թթվային մնացորդից:

Հիմքեր են կոչվում այն բարդ նյութերը, որոնք կազմված են մետաղի ատոմներից և հիդրոքսո խմբերից:

2*Ք՞անի քիմիական տարրից է կազմված

HNO₃ — Կազմված է 3 քիմիական տարրից H, N, O
CO₂ – Կազմված է 2 քիմիական տարրից C, O

3 *Գրել քիմիական տարրեր անվանումները և հարաբերական ատոմայի զանգվածը

F — Ֆտոր — 18,
C — Ածխածին – 12,
P — Ֆոսֆոր – 31,
Si — Սիլիցիում – 28,
Na — Նատրիում – 23,
H — Ջրածին – 1,
O — Թթվածին – 16

4.Առանձնացնել տրված նյութերը ` Fe,SO<sub>2</sub>,HCl,NaCl,BaO,P,Ba(OH)<sub>2,</sub>Al,H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>,Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,Al(OH)<sub>3</sub>,H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>,Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>,HNO<sub>3</sub>,KNO<sub>3</sub>,CaCO<sub>3</sub>,CaO,S,Cl<sub>2</sub>,MgO,Mg(NO3)<sub>2</sub>   աղյուսակում և անվանում`

5.Կազմել հետևյալ աղերի բանաձևերը`Կալիումի կարբոնատ

Մագնեզիումի ֆոսֆիդ

Ալյումինի սուլֆատ

Բարիումի սիլիկատ

Ցինկի քլորիդ

6.Հաշվել LiCl-ի

*հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը

Mr(LiCl)=Ar(Li)+Ar(Cl)=7+35,5=42,5

*զանգվածային հարաբերությունները *

7:35,5

*նշել կապի տեսակը

Իոնային

զանգվածայն բաժինները

7:42=0,17*100=17%

35,5:42=0,83*100=83%

7.Որոշել օքսիդացման ասիճանը.

CO-C²O^-2

O₂=O^-2

H₂=H¹

HNO₃-H¹N⁵O^-2

Ո՞րն է չորրորդ «ավելորդ» տարրը` F,Cl,Mn,Br
Mn

2.Քանի՞ քիմիական տարրից է կազմված հետևյալ նյութը ՝ZnS նշիր այդ նյութը կազմող քիմիական տարրերի անվանումները,հարաբերական ատոմային զանգվածները
Zn-ցինկ-65
S-ծծումբ-32
Mr(ZnS) = Ar(Zn)+Ar(S)= 65 + 32 = 97

3.Լրացրե ́ք բաց թողնված քիմիական նշան­ները.

ա)Ar(Co) = 59

գ)Ar(F) = 19

բ)Ar(Be ) = 9

4.Որոշեք օքսիդացման աստիճանը հետևյալ օքսիդներում  և անվանել` N₂O,MgO,Fe₂O₃,MnO₂,Cl₂O₇,P₂O₃,SO₃,SO₂,K₂O,FeO:
N₂O = N₂+1 O -2
MgO = Mg +2 O -2
Fe₂O₃ = Fe₂ +3 O₃ -2
MnO₂ = Mn+4 O₂ -2
Cl₂O₇=Cl+7 O-2
P₂O₃= P₂+3 O₃ -2
SO₃=S+6 O₃-2
SO₂ = S+4 O₂ -2
K₂O=K₂+1 O-2
FeO=Fe+2 O-2
5.Հաշվել  մեկ SO3 -ի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը,զանգվածային հարաբերությունները և զանգվածայն բաժինները:

Mr(SO3) = Ar(S) + Ar(O) * 3 = 32 + 48 * 3 = 176

6. Ո՞ր զույգի երկու միացություններում են բոլոր կապերը կովալենտային. 1) NaCl HCl
   2) CO2 CaO2 3) CH3Cl NaH 4) SO2 NO2

Նոր թեմա.

1.Ո՞րն է հինգերորդ «ավելորդ» տարրը` Be, Sr, Zn, Mg, Ca:

2.Քանի՞ քիմիական տարրից է կազմված հետևյալ նյութը ՝KMnO4
KMnO4 — K — Կալիում — 39, Mn — Մանգան — 55, O– թթվածին – 16
Mr(KMnO4) = Ar(K) + Ar(Mn) + Ar(O) * 4 = 39 + 55 + 16 * 4 = 436

նշիր այդ նյութը կազմող քիմիական տարրերի անվանումները,հարաբերական ատոմային զանգվածները

3.Լրացրե ́ք բաց թողնված քիմիական նշան­ները.

ա)Ar(Ca) = 40

գ)Ar(Te) = 127

բ)Ar(He) = 4

4.Ընտրե՛ք ա) այն երեք նյութերը, որոնց մոլեկուլում
առկա են միայն իոնային կապեր
NaCl, NH3 ,CsF ,HCI ,NO2 ,HF, K2O ,CaCl2 ,KBr

բ) այն երեք նյութերը, որոնց մոլեկուլում առկա են միայն կովալենտային բեւեռային կապեր.
NaCl ,NH3 ,CsF ,HCI ,NO2 ,HF, K2O ,CaCl2 ,KBr

5.Հաշվել մոլեկուլներում տարրերի ատոմների օքսիդացման աստիճանները ZnS, NH3 , Na2O

ZnS
Zn = 2
S = -2
ZnS = 0

NH3
N = -3
H = 3
NH3 = 0

Na2O
Na = 2
O=-2
Na2=0

6.Օքսիդացման աստիճանը կարող է լինել.
ա) միայն բացասական
բ) միայն դրական
գ) և՛ բացասական, և՛ դրական
դ) բացասական, դրական եւ զրոյակն

7.Հաշվի՛ր NH3 մոլեկուլում տարրերի զանգվածային բաժինները.

Mr(NH3)=Ar(N)+3*Ar(H)=14+3*1=17
w(N)=14:17=0,82*100=82%
w(H)=3*1:17=0,18*100=18%

1*Ավազը խառնվել է փայտի թեփի հետ:Առաջարկե՛ք եղանակ, որի միջոցով հնարավոր է այդ
խառնուրդի բաղադրամասերն առանձնացնել:
Պետք է խարնուրդին ավելացնել ջուր։ Երբ ջուրը ավելացնենք ավազը իր ծանրության շնորհիվ կիջնի ներքև, իսկ թեփը կմնա ջրի վերևում։

2* Ունենք ջուր և ծծմբի (IV) օքսիդ (H2O,SO2):

Գրել այս 2 նյութի

.ֆիզիկական հատկությունները(ագրեգատային վիճակը (գազ, հեղուկ, պինդ), գույնը, հոտը, համը, խտությունը, ջերմահաղորդականությունը, էլեկտրահաղորդականությունը, հալման եւ եռման ջերմաստիճանները, լուծելիությունը ջրում եւ այլ լուծիչներում)
Ջուր / ծծումբ օքսիդ

ագրեգատային վիճակը չունի / չունի
գազ չունի / ունի
հեղուկ ունի / չունի
պինդ չէ / է
գույն չունի / ունի
հոտը չունի / ունի
համը ունի / ունի
խտությունը չունի / ունի
ջերմահաղորդականությունը չունի / ունի
էլեկտրահաղորդականությունը չունի / չունի
հալման եւ եռման ջերմաստիճանները 100% /
լուծելիությունը ջրում եւ այլ լուծիչներում

.նշել թե քանի քիմիական տարրից են կազմված,մոլեկուլը կազմող տարրերի հարաբերական ատոմային զանգվածները [Ar-ները]
H=1, O=16
H=1×2, O=16×1
H=2, O=16

.նյութում տարրերի զանգվածների հարաբերությունը.
Ar (H)=1×2 ; Ar (O)=16
2;16
1;8

.հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը. (Mr)
2×1+1×16=2+16=18

.մոլեկուլում` ատոմների միջեւ առկա քիմիական կապի տեսակը
H+O=բեվեռային կովալենտային կապ

.մոլեկուլներում տարրերի ատոմների օքսիդացման աստիճանները

.զանգվածային բաժինները.( w) 

[ω = χ . Ar(∋) /Mr .100%]
2×1:18×100%

2×1:18×100%

.մոլեկուլի բացարձակ զանգվածը. (m0)

1.Լրացրե՛ք աղյուսակը և համեմատե՛ք պղնձի ու ծծմբի
հատկությունները.

Բնորոշ հատկությունները                                                                                                                                                                                 Պղինձ       |    Ծծումբ
Էլեկտրահաղորդականություն – (Պղինձ) ունի։ (Ծծումբ) չունի
Ջերմահաղորդականություն – (Պղինձ) ունի։ (Ծծումբ) չունի
Մետաղական փայլ – (Պղինձ) ունի։ (Ծծումբ) ունի
Գույն – (Պղինձ) կարմիր։ (Ծծումբ) դեղին
Խտություն – (Պղինձ) 63,546 ։ (Ծծումբ) 32,066
Հալման ջերմաստիճան —
Կռելիություն – (Պղինձ) ունի։ (Ծծումբ) չունի

2. 3) 4
3. 3) էթանոլ
4. 3) բ,դ

3.Հաշվել NO2 -ում

տարրերի զանգվածների հարաբերությունը. [ Ar ( m ):Ar (n) ]

14:32=7:16

հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը. (Mr) օրինակ [Mr (AmBn) = m • Ar (A) + ո • Ar (B)]

Mr=Ar(N)+2*Ar(O)=14+2*16=46

զանգվածային բաժինները.( w)

[ω = χ . Ar(∋) /Mr .100%]

14:46=0,30:100=30%

32:46=0,70*100=70%

և մոլեկուլի բացարձակ զանգվածը. (m0)

[m0= ]

m0(N)=0,30*10-23:1,66-23=0,18

m0(O2)=0,70*10-23:1,66-23=0,42

4.Ո՞ր նյութի մոլեկուլում է քիմիական կապն իոնային.
1) Cl2, 2) CO2, 3) NH3, 4) KCl:

5.Ո՞ր նյութի մոլեկուլում է առկա կովալենտային կապ.
1) HJ,
2)Fe2O3
3) H2O2,
4) KCl

6.Յոդի մոլեկուլում` ատոմների միջեւ, ինչպիսի՞ կապ է առկա.
1) կովալենտ բեւեռային,
2) կովալենտ ոչբեւեռային,
3) մետաղական,
4) իոնային:

Նոր թեմա

Տնային (ավարտել դասարանական աշխատանքը)

Լրացուցիչ աշխատանք.

Ուղղաձիգ կամ հորիզոնական գծերով միացրե՛ք այն երեք նյութերը, որոնց մոլեկուլում առկա են միայն կովալենտային բեւեռային կապը

Կա երեք տեսակի քիմիական կապ,կովալենտ, պիոնային, մետաղական։

HCI, NO2, HF

2. Ընտրեք նյութերը, որոնց մոլեկուլներում առկա են միայն կովալենտային կապեր.

HBr, SO2, CO2 ,PH3 ,O2 ,NaOH ,H2 ,H2O ,CH4

Դասարանական

1*Սովորական պայմաններում նյութը գտնվում է պինդ ագրեգատային վիճակում, ջրում չի լուծվում, էլեկտրական հոսանքի լավ հաղորդիչ է, մուգ մոխրագույն է, կարծր չէ, փխրուն է: Հետեւյալ երեք նյութերից որի՞ ֆիզիկական հատկություններն են թվարկված` ալյումին, պղինձ, գրաֆիտ:

2*Հետեւյալ շարքից առանձնացրե՛ք մարմինների եւ նյութերի անունները՝
ջերմաչափ, ջուր, պարաֆին, մոմ, պղինձ, մատանի, պոլիէթիլեն,
ապարանջան, արծաթ, սեղան, փայտ, դանակ, երկաթ, ալյումին:

Մարմին – Ջերմաչափ, մոմ, մատանի, ապարանջան, սեղան, դանակ։
Նյութ – Ջուր, պարաֆին, պղինձ, պոլիէթիլեն, արծաթ, փայտ, երկաթ, ալյումին։

3*Ստորեւ թվարկված հատկություններից ո՞րը ֆիզիկական չէ.
ա) խտությունը գ) հալման ջերմաստիճանը
բ) թափանցիկությունը դ) այրվելու ունակությունը

4*Քանի՞ քիմիական տարրից է կազմված հետևյալ նյութրը , նշիր այդ նյութը կազմող քիմիական տարրերի անվանումները,հարաբերական ատոմային զանգվածները
KCl — K — կալիում, Cl — քլոր
Ar(K) = 39
Ar(Cl) = 35,4

Fe(OH)2 — Fe — երկաթ, O — թթվածին, H — ջրածին
Ar(Fe) = 56
Ar(O) = 16
Ar(H) = 1

5.Լրացրե ́ք բաց թողնված քիմիական նշան­ները.

ա)Ar(Al) = 27

գ)Ar(Zn) = 65

բ)Ar(S) = 32

6.Հաշվել ,հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները և քիմիական տարրերի զանգվածային հարաբերությունները հետեւյալ բանաձեւերով արտահայտվող նյութերում:HBr , SO2, CO2 :
Mr(HBr) = Ar(H) + Ar(Br) = 1 + 80 = 81
1 : 80

Mr(SO2) = Ar(S) + Ar(O) = 32 + 16 x 2 = 64
32 : 16 x 2
32 : 32
16 : 16
8 : 8
4 : 4
2 : 2

Mr(CO2) = Ar(C) + Ar(O) = 12 + 16 x 2 = 44
12 : 32
6 : 16
3 : 81

1. Ստորև թվարկված նյութերից սենյակային ջերմաստիճանում որն է հեղուկ.
   ա. շաքարը,     բ.  թթվածինը            գ. բուսական յուղ        դ. կավիճը

2. Ստորև թվարկվածներից որն է անկենդան մարմին.
ա. ձին,   բ. ծաղկած ծառը           գ. արձանը              դ. երեխան

3. Դիտելիս նյութի որ հատկության մասին է հնարավոր գաղափար կազմել.
ա. ագրեգատային վիճակ, բ. խտություն, գ. էլեկտրահաղորդականություն,  դ.ջերմահաղորդականություն:

4. Քանի՞ քիմիական տարրից է կազմված հետևյալ նյութրը , նշիր այդ նյութը կազմող քիմիական տարրերի անվանումները,հարաբերական ատոմային զանգվածները

KMnO4 — K — Կալիում, Mn — Մանգան, O — Թթվածին։
KMnO4 — K — 39, Mn — 55, O — 16։

HCl — H — Ջրածին, Cl — քլոր
HCl — H — 1, Cl — 35,5

HNO3 – H — Ջրածին, N — Ազոտ, O — Թթվածին HNO3 – H — 1, N — 14, O — 16

SO3 – S — Ծծումբ, O — Թթվածին: SO3 – S — 32, O — 16:

5.Լրացրե ́ք բաց թողնված քիմիական նշան­ները.
ա) Ar(H) = 1 գ) Ar(C) = 12 բ) Ar(O) = 16 դ) Ar(N) = 14

6.Տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը 16 է: Ո՞ր տարրն է այդ.
ա. ածխածին, բ. ջրածին,
գ. թթվածին, դ. ազոտ:

7.Քիմիական տարրի ատոմի իրական զանգ­վածը 2.33.10­26 կգ է: Որքա՞ն է այդ տարրի հարա­բերական ատոմային զանգվածը:
2,33 x 10^-23 : 1,66 x 10^-23 = 1,4 — 14 = N — ազոտ

8.Երկաթը ատոմի զանգվածը` m0(Fe)= 9,296*10–23 գ է : Հաշվե՛ք երկաթ տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը:

9,296 * 10^-23 : 1,66 * 10^-23 = 5,6 — 56 = Fe = երկաթ

9.Մագնեզիում ատոմի զանգվածը` m0(Mg) = 3,984*10–23 գ է : Հաշվե՛ք մագնեզիում տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը:
3,984 * 10^-23 : 1,66 * 10^-23 = Mg = մագնեզիում

10.
Հաշվել տրված նյութերի հարաբերական մոլե­կուլային զանգվածները.

ա) CO2,
C (ածխածին)-12
O (թթցածին)-16 
Mr(CO2)=Ar(C)+Ar(O)x2=12+2×16=44

բ) CaO,
Ca (կալցիում)-40
O (թթցածին)-16 
Mr(CaO)=Ar(Ca)+Ar(O)=40+16=56

գ) NaOH,
Na (նատրիում)-23
O (թթցածին)-16 
H (ջրածին)-1
Mr(NaOH)=Ar(Na)+Ar(O)+Ar(H)=23+16+1=40

դ) ZnO,
Zn (ցինիկ)-65
O (թթցածին)-16 
Mr(ZnO)=Ar(Zn)+Ar(O)=65+16=81

ե) Al2O3,
Al (կալցիում)-27
O (թթցածին)-16 
Mr(Al2O3)=Ar(Al)x2+Ar(O)x3=27×2+16×3=102

զ) H2CO3,
H (ջրածին)-1
C (կալցիում)-12
O (թթցածին)-16 
Mr(H2CO3)=Ar(H)x2+Ar(C)+Ar(O)x3=1×2+12+16×3=62

է) (NH4)2SO4,
ը) KMnO4:
K (կալիում)-39
Mn (մանգան)-55
O (թթցածին)-16 
Mr(KMnO4)=Ar(K)+Ar(Mn)+Ar(O)x4=39+55+16×4=158

11.

Դասարանական

1.Անվանե՛ք որեւէ իր, որը կարելի է պատրաստել տարբեր նյութերից:

Ապսե – կավ, փայտ, ապակի, պղինձ։

2.Լրացրե՛ք բաց թողած բառերը. «Մաքուր են այն նյութերը, որոնք ունեն հաստատուն բաղադրություն, բնորոշ կառուցվացք, ու օժտված են խիստ որոշակի հատկություններով»:

3. Ո՞ր խառնուրդները կարելի է բաժանել թորումով.
   ա) սպիրտ եւ ջուր
   բ) կավիճ եւ ջուր
   
4. Լրացրե ́ք բաց թողնված քիմիական նշան­ները.
   ա) Ar(Fe) = 55 գ) Ar(Cu) = 64 բ) Ar(N) = 14 դ) Ar(K) = 39
   
5. Տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը 35,5 է: Ո՞ր տարրն է այդ.
   ա) ածխածին, բ) ջրածին գ) քլոր դ) ազոտ:
   
6. Հաշվել տրված նյութերի հարաբերական մոլե­կուլային զանգվածները.
   ա) N2O3 — 76
   Ar(N2O3) = Ar(N) * 2 + Ar(O) * 3 = 14 * 2 + 16 * 3 = 28 + 48 = 76
   
   բ) CaF2 — 78
   Ar(CaF2) = Ar(Ca) + Ar(F) * 2 = 40 + 19 * 2 = 40 + 38 = 78
   
   գ) NaOH — 40
   Ar(NaOH) = Ar(Na) + Ar(O) + Ar(H) = 23 + 16 + 1 = 40

Առաջադրանքներ

1.Հայրիկը պատահաբար բենզինը լցրել է ջրի վրա: Օգնե՛ք հայրիկին բաժանել այդ խառնուրդը:

Որպեսզի բաժանել այդ խառնուրդը, պետք է գոլորշիացնել ջուրը։
2. Հետեւյալ երեւույթներից որո՞նք են ֆիզիկական (ընտրությունը հիմնավորե՛ք).
ա) սառույցի հալվելը գ) ջրի գոլորշիանալը
բ) պղնձի սևանալը տաքացնելիս դ) բաժակի կոտրվելը

3.Ստորեւ թվարկված նյութերից ո՞րը բնության մեջ պատրաստի չկա եւ ստացվում է բնական հումքի վերամշակումից.

ա) նավթը գ) ջուրը բ) ոսկին դ) օղին

4.Ո՞ր եղանակը կընտրե՛ք աղաջրից մաքուր ջուր ստանալու համար.

ա) թորում բ) բյուրեղացում գ) զտում դ) գոլորշիացում 

5. Գրե՛ք այն տարրերի հայերեն անվանումները եւ քիմիական նշանները, որոնք արտասանվում են՝ ցե — C, էն — N, էս — S, պէ — P, կուպրում – Cu, ֆեռում – Fe, արգենտում — Ag:

6. Նեոնի ատոմի զանգվածը` m0(Ne) = 3,32*10–23 գ է : Հաշվե՛ք նեոն տարրի հարաբերական ատոմային զանգվածը:

3,32 *10-23 : 1,66*10-27 = 20

7.Ինչպիսի՞ն են քիմիական տարրերի զանգվածային հարաբերությունները հետեւյալ բանաձեւերով արտահայտվող նյութերում.

ա) CaF2

40/38 = 20/19

բ) CH4

12/4 = 6/2 = 3

գ) H2O

2/16 = 1/8

 8. Հաշվե՛ք P2O5, Fe3O4 , նյութերի հարաբերական մոլեկուլային զանգվածները:

Mr(P2O5)=30*2+16*5=60+80=140

Mr(Fe3O4)=56*3+16*4=168+64=232

9.Նատրիումի հիդրօքսիդի մոլեկուլի զանգվածը 6,6445*10-23 գ է: Որքա՞ն է այդ նյութի
հարաբերական մոլեկուլային զանգվածը:

10. Հաշվե՛ք հետեւյալ նյութերը կազմող տարրերի զանգվածային բաժինները (%)`ըստ հետեւյալ բանաձեւերի. ա)Na2SO3, բ)CaC2,

11.Որոշել 12,25, 29 ,32 կարգաթվերով  տարրերի միջուկում նեյտրոնների  ,պրոտոնների , էլեկտրոնների թիվը,նշելով դրանց դիրքը պարբերական համակարգում:

12.Միացությունը պարունակում է 62.5% Ca և 37.5 % C :Որոշել միացության պարզագույն բանաձևը: