Բագրատունյաց թագավորության հաստատումը Աշոտ7-9րդ դարերում Հայաստանը գտնվում էր արաբական խալիֆայության տիրապետության ներքո:Սակայն 9-րդ դարում խալիֆայությունում սկսված գահակալական կռիվները հպատակ ժողովուրդներիապստամբությունները պատճառ դարձան, որ հայերը որոշեցին համախմբվել է վերականգնել հայոցպետականությունը:Այդ շրջանում հատկապես ազդեցիկ էին Վասպուրականի Արծրունիները, ՍյունիքիՍյունիները, Արցախի իշխանները և Բագրատունիները:Նրանցից առավել կենսունակ գտնվեցինբագրատունիները:855-ից Աշոտ իշխանը ճանաչվել է Հայոց իշխանաց իշխան ևսպարապետ:Աստիճանաբար հասունանում էր Հայոց պետականությունը վերականգնելու գործընթացը, իվերջո արաբները գնում են զիջումների և Աշոտին ճանաչում հայոց թագավոր:885թ Բագարանբերդաքաղաքում Գևորգ Գառնեցի կաթողիկոսի ձեռամբ Աշոտ Ա թագադրվում է հայոց թագավոր և հիմքդնում Բագրատունյաց թագավորությանը։Հիմնադրվում է 885թ-ին և գոյատևում մինչև 1045:
Месяц: Март 2022
25.Երկրաչափական պրոգրեսիայի առաջին n անդամների գումարը
26. Անվերջ նվազող երկրաչափական պրոգրեսիա
Երեխաների իրավունքներ
1-4 հոդվածները սահմանում են «երեխա» հասկացությունը, հաստատում են երեխաների հետաքրքրությունների գերակայությունը և մասնակից պետություների պարտականությունները միջոցներ ձեռնարկել
խտրականությունից ազատ իրավունքների իրականացման համար, որոնք ամրացված են Համաձայնագրում:
* 5-11-րդ հոդվածներում սահմանում են կյանքի համար իրավունքի, անվան, քաղաքացիության, իրենց ծնողներին իմանալու իրավունքի, ծնողների հոգատարության և անբաժանելիության իրավունքի, երեխաների նկատմամբ ծնողների պարտականությունների և իրավունքների ցուցակը:
* 12-17-րդ հոդվածները շարադրում են երեխաների իրենց հայացքների արտահայտման, սեփական կարծիքի, մտքի ազատության համար, կրոնի և խղճի, միությունների և խաղաղ հավաքույթների, տեղակատվության տարածման երեխայի թույլտվության իրավունքները:
* 18-27 հոդվածները սահմանում են պետության պարտականությունները օգնելու ծնողներին և օրինական խնամակալներին, ինչպես նաև պաշպանել երեխաներին նրանց մասին հոգացող անձնաց կողմից դաժան վերաբերմունքից, ընտանեկան շրջապատից զրկված կամ որդեգրված, մտավոր կամ ֆիզիկական հետամնացություն ունեցող երեխաների, փախստականների իրավունքները, երեխաների իրավունքները նրանց զարգացման համար անհրաժեշտ առողջապահության, սոցիալական ապահովության և կյանքի մակարդակի համար:
* 28-31-րդ հոդվածները ամրապնդում է երեխաների ուսման, մայրենի լեզվով և կուլտուրայով օգտվելու, իր կրոնի պաշտամունքի, հանգստի և ժամանցի իրավունքները:
Hometask for 18.03
Водолаз поисково-спасательной станции
Оксана Шевалье (Москва)
Оксана Шевалье уверена, что предназначение человека все равно найдет его. «Я сперва пошла по другой среде, педагогической, юридической. Но потом встретилась с ребятами из МЧС, подключилась к этой теме и в итоге полностью себя ей посвятила».
МЧС делится на авиационный центр, пожарно-спасательный центр и службу на водных объектах. «Вода мне ближе, я практически с детства в воде, так что попала в свою среду».
«Наша работа — поиск предметов или утонувших людей. — В основном очистка акватории дна перед пляжным сезоном. За последние три года в нашей зоне ответственности несчастных случаев не было, разве уж по какой-то глупости. Например, в прошлую зиму люди катались ночью на машине и провалились под лед. Наша задача — достать машину, достать утопших».
Чаще всего приходится доставать людей с поверхности, когда человек уходит прямо на глазах.
«Мы работаем в Строгинской пойме — это самая высокая водяная точка в Москве. — Москва-река чуть пониже, там более грязно. У нас глубина до 27 метров, водятся огромные сомы, толстолобики. Встречаются рыбы, которые не должны тут водиться. Например, акулий сом. Таких мы отправляем в лабораторию. На дне чаще всего — покрышки, буквально все усеяно. Есть лодки, катера».
«В водной службе женщин больше нет. — Когда я только пришла на службу, конечно, у парней в голове был определенный ряд вопросов. Но со временем это все рассеивается. У нас одинаковая форма, я стараюсь особенно на службе не выделяться — духами или юбками».
Առաջադրանք
• Ենթակա՝ նախադասության արտահայտած գործողության կատարող։
• Ստորոգյալ՝ այն գործողությունը, որ կատարում է ենթական։
Ստորոգյալի տեսակները
• Պարզ ստորոգյալ՝ արտահայտված է միայն խոնարհված բայով և հնարավոր է պարզել եղանակը։
• Բաղադրյալ ստորոգյալ՝ արտահայտված է այլ խոսքի մասով կամ անդեմ բայով (անկախ դերբայով)+ դիմավոր բայ (որպես կանոն՝ օժանդակ բայ, բայց որպես հանգույց հանդես են գալիս նաև լինել, դառնալ, համարվել, կոչվել, թվալ բայերը)։
Բաղադրյալ ստորոգյալների դիմավոր բայ բաղադրիչը կոչվում է հանգույց, մյուս բաղադրիչը՝ ստորոգելի։
• Բարդ նախադասությունների մեջ հաճախ կրկնվող ստորոգյալը զեղչվում է։
Օր.` Բոլորը գնացին տուն, իսկ Անահիտը գնաց շուկա։ Կարող ենք երկրորդ բաղադրիչ նախադասության մեջ «գնաց»-ը զեղչել. Բոլորը գնացին տուն, իսկ Անահիտը՝ շուկա։
Զեղչված ստորոգյալի փոխարեն բութ է դրվում, պարզ ստորոգյալի դեպքում՝ եթե ենթական փոխվել է։
Օր.՝
• Թփերից դուրս թռավ մի եղնիկ։- պարզ ստորոգյալ
• Մենք անձայն նստած էինք սենյակում։ -բաղադրյալ ստորոգյալ։
Առաջադրանք. Գտիր ենթականերն ու ստորոգյալները, որոշիր ստորոգյալների տեսակները։
• Խոսակցությունն ավելի հաճելի էր նրան։
Ենթակա — խոսակցությունն
Բաղադրյալ ստորոգյալ — հաճելի էր
• Մարդիկ ու մեքենաները անցուդարձ էին անում։
Ենթակա — մարդիկ ու մեքենաները
Բաղադրյալ ստորոգյալ — անցուդարձ էին անում
• Անտառն ավելի գեղեցիկ էր թվում։
Ենթակա~անտառ
Բաղադրյալ ստորոգյալ~ գեղեցիկ էր թվում
• Այժմ անձրևում է։
Պարզ ատորոգյալ — անձրևում է
• Վերջապես խախտվեց լռությունը։
Պարզ ստորոգյալ ~ խախտվեց
Ենթակա — լռություն
• Բարակ անձրևը իր միլիոնավոր մատներով թակում էր հոգնած զինվորների վերարկուները։
Ենթակա — անձրև, զինվորների
պարզ ստորոգյալ — թակում էր
• Այնուհետև ամբողջ օրը բանտի բոլոր խցերից լսվում էին անեծքի դառնաշունչ խոսքեր։
պարզ ստորոգյալ ~ լսվում էին
• Բեղանին դրված թույլ ճրագը հազիվ էր լուսավորում մռայլ սենյակի ծխոտ, սև պատերը։
ճրագ~ենթակա
լուսավորում~բաղադրյալ ստորոգյալ
• Ռուբենը մտքում նեղանում էր նրա այդ տարօրինակ հանգստությունից։
ռուբեն~ենթակա
նեղանում էր~պարզ ստորոգյալ
• Դա մի չոր ու ցամաք, հասակավոր կին էր՝ բարի, մշտաշարժ, խստադեմ։
դա~ենթակա
կին էր~բաղադրյալ ստորոգյալ
- Շարահյուսություն-նախադասություն, նախադասության կառուցվածք, բառակապակցություններ, բառերի տեղը և դերը նախադասության մեջ՝ նախադասության անդամներ։
- Բառերի կապակցման եղանակները՝
• Առդրություն. Շունը շատ բարի է մարդկանցից։ Շունը բարի է շատ մարդկանցից։ Բառակապակցություն է կազմում այն բառի հետ, որի կողքին դրված է։
• Խնդրառություն. Բացի Արմենից՝ բոլորը համաձայն են ինձ հետ։ Սովորողներն իրենք են ջրում ծառերը։ Որոշակի բառ՝ կապ, կամ որոշակի սեռի բայ, պահանջում է որոշակի հոլովով ուրիշ բառ բառակապակցություն կազմելու համար։
• Համաձայնություն. Արևն ու Լուսինը երկնային մարմիններ են։ Խոսողները հանկարծ լռեցին։ Արտավազդը՝ հայոց արքան, պիեսներ էր գրում և բեմադրում էր դրանք։ Բառակապակցության բաղադրիչները համաձայնեցվում են դեմքով, թվով, հոլովով (որտեղ որը հարկավոր է)։
Առաջադրանք
- Լրացրու բաց թողած տառերը։
- Նշիր՝ ընդգծված բառակապակցություններն ինչ միջոցով են կապակցվել։
- Տեքստից գտիր.
• մեկական բարդ, ածանցավոր և բարդածանցավոր բառ.
բարդ իմաստասեր
ածանցավոր գեղեցկություն
բարդածանցավոր նախասահմանված
• երեք հնչյունափոխված բառ. վերականգնիր անհնչյունափոխ ձևը.
խփեց ~ խփել
վերցրեց ~ վերցնել
երկնքից ~ երկինք
• գտիր գաղտնավանկ ունեցող բառերը.
խփեց
մթության
մշուշ
• մեկական վա արտաքին, ու արտաքին և ա ներքին հոլովման ենթարկվող բառ.
գիշերվա, մարդիկ, դռան
• դուրս գրիր կրավորական ածանց ունեցող բոլոր բայերը.
• գտիր մեկական հարաբերական, հարցական, ցուցական, անձնական դերանուններ.
• գտիր գավազան, հմայվել, արբեցուցիչ, մառախուղ բառերի հոմանիշները։
Տեքստ
Երբ գիշերվա տասը խփեց, իմաստասեր քահանան նախասահմանված ձեռնափայտը և միջանցքի մթության մեջ խարխափելով՝ մոտեցավ ճռռացող դռանը։ Դուրս եկավ պատշգամբ և հանկարծ կանգ առավ՝ լուսնկա գիշերվա պայծառ լույսով հիացած։ Ի՛նչ դյութիչ տեսարան։ Փոքրիկ պարտեզում, որ ամբողջովին ողողված էր կապտաթույր լույսով, շարքով կանգնած ծառերը ստեղծել էին լույսի և ստվերի խաղ՝ զարմանալի, տարօրինակ։ Հսկա թուփը, մագլցելով ծառի վրա, արձակում էր զգլխիչ բուրմունք։
Քիչ այն կողմ՝ գետի վրա շղարշի պես կախվել էր մի նոսր մշուշ՝ որպես թեթև ու թափանցիկ ծուխ։
Քահանան հուզված կանգ առավ։ Ո՞ւմ համար են նախասահմանված այդ լուսացնցուն տեսարանը, երկնքից թափվող այդ օդեղեն բանաստեղծությունը։ Չէ՞ որ քնած են մարդիկ, քնած է աշխարհը։ Մի՞թե Աստված ինքն իր համար է ստեղծել այդ հոգեպարար գեղեցկությունը։
1․ Արտագրիր տեքստը, լրացրու բաց թողած տառերը և կետադրիր՝ ինչքան կարող ես։
2․ Ընդգծված բառերը ձևաբանական վերլուծության ենթարկիր։
Տեքստ
Խաչատուրը լուռ մոտեցավ պատուհանի կիսաբաց փե-կին։ Մութ էր։ Դրսից լսվում էր միայն հոր-ացած անձրևի աղմուկը։ Ջրհոր-անից թափվում էր պ-տոր անձրևաջուրը…
Երևի այն երկրում էլ թ-պոտ գիշեր է և անձրև է գալիս կամ էլ պար-կա գիշեր է գարնան փայլփլուն աստղերով։ Տեսնես հիմա ինչ է անում նանին։ Երևի քուրսու վրա ոսպ է փռել և հոգնած աչքերով ջոկում է քարերը։ Հանկար- դռան հետևից ինքը կամաց կանչեր Ես եմ նանի դուռը բաց։ Տիկինն զգաց որ նա մտքերով հեռու էր։ Խաչատուրը դողդոջ-ն ձեռքերը կր-քին ակնդետ նյում էր ականակի- խավարին։ Եթե Խաչատուրը այդ րոպեին գլուխը շրջեր և նայեր տիկնոջը կտեսներ այնպիսի հայա-ք այնպիսի աչքեր որ կմոռանար ցնոր-ը։ Բայց նա լուռ անշարժ նայում էր խավարչտին գիշերին։ Թվաց լսեց շան խուլ կա-կանձ և ասաց
Ինչքան միանման են հաչում շները…
Կետադրիր տրված նախադասությունները․
- Հետադաս որոշիչ
• Հեծվորը Կոստան աղան էր սպիտաիկ ձիու վրա։
• Վեց շուն ուներ մեկը մյուսից կատաղի։
• Որմնախորշի գրադարակից նրան էին նայում մատյանները փղոսկրյա կազմով ոսկեզօծ ու ակնազարդ։
• Հեծյալները կիսամերկ կմաղքացած օրորվում էին թամբի վրա։
• Նա գեղեցիկ մի այր էր թախծալի աչքերով։
• Լաստախելի մոտ ղեկաթիակը բռնած կանգնել էր մի ջլուտ տղամարդ մոտ հիսուն տարեկան։
• Քարաժայռերից մեկի կատարին կա մի հինավուրց մենաստան բնական պարիսպներով գոտևորված։
• Շրջադարձի վրա երևացին ծիրանագույն հանդերձներով պատանիները հուժկու մարմիններով։
• Պճնասեր կանայք հագնված ամենավերջին նորածևությամբ սեթևեթում էին։
• Սոֆիևկան քաղաքամերձ մի չնաշխարհիկ արվարձան էր գողտրիկ դղյակով։ - Հեռացված հատկացուցիչ
• Դառը մտորումները բզկտում էին սպարապետի ազգի ցավերով տառապող զգայուն հոգին։
• Արսենը ամենևին չէր նկատում կնոջ արտասուքով ողողված աչքերը։
• Արևի շողերը ցրում էին թուխպի բրդի քուլաներին նմանվող ծվենները։
• Առավոտյան Անիի դեպի արևմուտք նայող դարպասից դուրս եկավ մի հեծյալ։
• Ձորալանջին հպարտ վեր էր խոյանում Թովմա առաքյալի հնությունից մամռակալած վանքը։
• Հայացքը չէր կտրում լեռների տեգերի նման ցցված հրաբխային սուր կատարներից։
- Բացահայտիչ
• Այդ երգը նա նվագել է իր հայրենի քարանձավներում բարձրադիր այդ երկրում։
• Իրիկնաժամին նստում եմ մենակ կանաչ առվի մոտ ուռիների տակ։
• Հենց հաջորդ կիրակի առավոտ կանուխ որսորդ Անտոնը բռնեց անտառի ճանապարհը։
• Մենք քո խոնարհ ծառաներս յոթ եղբայր ենք։
• Ինքնաթիռի անձնակազմը շնորհավորում է ձեզ ու տալիս այս վկայագիրը որպես հիշատակ։
• Քաղաքն ուներ երկու անուն Գորիս և Կյորես։
• Ոչինչ եկեղեցական չկար այդ ուխտավայրերում ոչ գիր ոչ խաչ։
• Այդ ժխորից մարդկանց ու անասունների կանչերից ազատ էր Պասաժը։
• Ահա երևաց ինքը քաղաքագլուխ Մաթևոս բեյը։
• Ո՞ւր էիր երեկ ամբողջ օրը։
• Դիմացը փողոցում էլեկտրական խոշորլամպկար։
Միանգամէլշատտարիներառաջճռնչացայգուդուռը։
Ձեռքովնշանէրանումդեպիներքևդեպիգետիարմունկը։
Ներքևըձորումթառելենմիքանիտներ։
Մուտացիաներ, դասակարգումը,քրոմոսոմային և գենային մուտացիաներ, մուտացիաների պատճառները
Մուտացիա
Մուտացիա, գենոտիպի կայուն (այսինքն` այնպիսին, որ կարող է ժառանգվել տվյալ բջջիկամ օրգանիզմի սերնդների կողմից) փոփոխություն, որը իրականանում է արտաքին կամ ներքին միջավայրի ազդեցության տակ։ Մուտացիաների առաջացման պրոցեսը ստացել է մուտագենեզ անվանումը։
Մուտացիաների Դասակարգում
Գոյություն ունեն մուտացիաների մի քանի դասակարգումներ՝ ըստ տարբեր չափանիշների։ Մյոլլեռը առաջարկել է մուտացիաները բաժանել ըստ գենի գործառնության փոփոխության բնույթի՝
1.հիպոմորֆ (փոփոխված ալլելները գոծում են նույն ուղղությամբ, ինչ որ վայրի տեսակի ալլելները՝ սինթեզելով միայն ավելի քիչ քանակի սպիտակուցային նյութ), ամորֆ (մուտացիան նման է գենի գործառնության լրիվ կորստին),
2.հակաամորֆ (մուտացիոն հատկանիշը փոխվում է, օրինակ եգիպտացորենի սերմերի կարմիր գույնը փոխվում է մոխրագույնի)
3.նեոամորֆ
Մուտացիայի պատճառները
Մուտացիաները լինում են՝
1.ինքնաբուխ, առաջանում են ինքնաբերաբար օրգանիզմի ողջ կյանքի ընթացքում իր համար նորմալ շրջակա միջավայրի պայմանների դեպքում 
մոտավոր հաճախականությամբ յուրաքանչյուր նուկլեոտիդի բջջային գեներացիայի ընթացքում
2.աջակցված, գենոմի ժառանգվող փոփոխությունները, որոնք առաջանում են շրջակա միջավայրի ոչ բարենպաստ ազդեցության կամ արհեստական պայմաններում այս կամ այն մուտագեն ազդեցությունների արդյունում
Մուտացիաների առաջացմանը հանգեցնող հիմնական պրոցեսներն են՝ ԴՆԹ-ների կրկնապատկումը, ԴՆԹ-ների վերականգնման խախտումները և գենետիկական ռեկոմբինացումը։
Մուտագեններ
Գոյություն ունեն մի շարք գործոններ, որոնք կարող են զգալի չափով ավելացնել մուտացիաների հաճախականությունները։ Դրանց շարքին են դասվում.
1.քիմիական մուտագեններ, մուտացիա առաջացնող նյութեր
2.ֆիզիկական մուտագեններ, իոնացնող ճառագայթներ, այդ թվում՝ բնական ռադիացիոն ֆոն, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներ, բարձր ջերմաստիճան և այլ գործոններ
3.կենսաբանական մուտագեններ, ռետրովիրուսներ, ռետրոտռանսպոզոններ
Գիտական
Ժամանակակից գիտական գրականությունում օգտագործվում է առավել ֆորմալ դասակարգում, որը հիմնված է առանձին գեների, քրոմոսոմների և ամբողջական գենոմի կառուցվածքի փոփոխության բնույթի վրա։ Այդ դասակարգման շրջանակներում տարբրում են հետևյալ մուտացիաները
1.Գենոմային
2.Քրոմոսոմային
3.Գենային
Գենոմային պոլիպլոիդիզացում
Օրգանիզմների կամ բջիջների առաջացում, որոնց գենոմը ներկայացված է քրոմոսոմների երկուսից ավել հավաքածուով և անեուպլոիդիացում` գապլոիդ հավաքածուին ոչ բազմապատիկ քրոմոսոմների թվի փոփոխություն։ Կախված քրոմոսոմային հավաքածուների ծագումից՝ պոլիպլոիդների մեջ տարբերում են՝
1.ալլոպոլիպլոիդներ, որոնք ունեն տարբեր տեսակի՝ հիբրիդացումից ստացված քրոմոսոմների ավաքածուներ
2.աուտոպոլիպլոիդներ, որոնց մոտ տեղի է ունենում սեփական գենոմի քրոմոսոմների թվի ավելացում n անգամ
Քրոմոսոմային մուտացիա
Սրա ժամանակ տեղի են ունենում առանձին քրոմոսոմների կառուցվածքի խոշոր փոփոխություներ։ Այդ դեպքում դիտվում է մեկ կամ մի քանի քրոմոսոմների գենետիկական նյութի կորուստ (դելեցիա) կամ կրկնապատկում (դուպլիկացիա), ինչպես նաև առանձին քրոմոսոմների հատվածների կողմնորոշման փոփոխություն (ինվերսիա), և գենետիկական նյութի տեղափոխություն մեկ քրոմոսոմից մյուսի վրա (տրանսլոկացիա) (ծայրահեղ դեպք է հանդիսանում ամբողջական քրոմոսոմների միավորումը, դրա օրինակ է Ռոբերտսոնյան տրանսլոկացիան, որը հանդիսանում է քրոմոսոմային մուտացիայից գենոմայինի անցումային տարբերակ): Գենային մակարդակով ԴՆԹ-ի սկզբնական կառուցվածքի փոփոխությունները մուտացիայի ազդեցության տակ նվազ նշանակալից են, քան քրոմոսոմային մուտացիաների դեքում, սակայն գենային մուտացիաերը առավել հաճախ են հանդիպում:
Գենային մուտացիա
Սրա արդյունքում տեղի են ունենում մեկ կամ մի քանի նուկլեոտիդների փոփոխություններ, դելեցիաներ, ներդրումներ և տրանսլոկացիաներ, դուպլիկացիաներ և ինվերսիաներ՝ գեների տարբեր հատվածներում, այն դեպքում, երբ մուտացիայի ազդեցության տակ փոփոխվում է միայն մեկ նուկլեոտիդ, ապա խոսքը գնում է կետային մուտացիաների մասին։ Քանի որ ԴՆԹ-ի կազմի մեջ մտնում են միայն երկու տիպի ազոտային միացություններ` պուրիններ և պիրիմիդիններ, ապա հիմքերի փոփոխությամբ բոլոր կետային մուտացիաները բաժանվում են երկու դասի՝ տրանզիցիա (պուրինի փոփոխությունը պուրինով և պիրիմիդինի փոփոխությունը պիրմիդինով) և տրանսվերսիա (պուրինի փոփոխությունը պիրիմիդինով և հակառակը):
Հայկական մշակույթը 5-9-րդ դարերում. Մ. Մաշտոցը և Հայոց գրերի գյուտը: Ոսկեդարյան գրականություն:
Մեսրոպ Մաշտոց
Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է 361 կամ 362թ. Տարոն գավառի Հացեկաց գյուղում։ Կրթություն ստանալով Տարոնում ՝ նա մեկնում է Վաղարշապատ և Խոսրով 4-ի արքունիքում անցնում է զոնվորական ծառայության։ Մաշտոցը հիանալի տիրապետելով մայրենի լեզվին, հունարենին, ասորերենին, միաժամանակ աշխատում է արքունի դպիրների խմբում։ Մաշտոցը գնում է Նախիջևանին հարևան Գողթան գավառը և զբաղվում քրիստոնեական քարոզչությամբ։ Նա մտածում է Աստվածաշնչի հայերեն գրավոր թարգմանության շուրջ։ Մեսրոպ Մաշտոցը Գողթան գավառից վերադառնում է Վաղարշապատ։ Հայ գրեր ունենալու իր մտադրության մասին հայտնում է հայոց կաթողիկոս Սահակ Պարթևին և ստանում է նրա հավանությունը։ Գումարվում է եկեղեցական ժողով։ Որոշվում է «հայ ազգի համար նշանագրեր գտնել»։ Վռամ Շապուհ արքան նույնպես, պետական անհրաժեշտության համարելով այդ գործը և խնդրին շուտափույթ լուծում տալու համար աջակցում է Մեսրոպ Մաշտոցին և Սահակ Պարթևին։ Վռամ Շապուհի կարգադրությամբ Մաշտոցը նշանագրեր ստեղծելու նպատակով մի խումբ աշակերտների հետ մեկնում է Եդեսիա։ Եդեսիայում Մաշտոցը 405թ. ստեղծում է Հայոց Այբուբենը։ Հայերեն թարգմանված ու գրված առաջին նախադասությունն Աստվածաշնչից էր . «Ճանաչել զիմաստութիւուն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ»։ Մեծ Հայքին վերադարձող Մեսրոպ Մաշտոցին Երասխի ափին դիմավորում ենՎռամշապուհ արքան, Սահակ Պարթևը, կաթողիկոսը, նախարարները, ժողովրդի բազմությունը և ուղեկցում են մայրաքաղաք։
• Ոսկեդարյան գրականություն
5-րդ դարում ստեղծվեց և մեծ վերելք ապրեց հայ պատմագրությունը։ Հայ դասական պատմագրության սյունը Մովսես Խորենացու «Հայոց Պատմությունն է» , որը ընդգրկում է հայ ժողովրդի պատմությունը հնագույն ժամանակներից մինչև 440թ: Մովսես Խորենացին իր դարաշրջանի հայ պատմիչներից առաջինն էր, ով ամբողչական շարադրեց հայոց պատմությունը։ Նա պատմության մեջ մնացել է Մեծն Քերթող և Պատմահայր անուններով։ Կորյուն վարդապետը գրել է «Վարք Մաշտոցի» երկը, որը նվիրել է իր ուսուցչի ՝ Մեսրոպ Մաշտոցի կյանքին և գործունեությանը։ Ագաթանգեղոսի «Հայոց Պատմությունը» նվիրված է Ս.Գրիգորի և Տրդատ Մեծ թագավորի կյանքին ու գործունեությանը: Փավստոս Բյուզանդի «Հայոց Պատմությունը» ընդգրկում է Հայոց աշխարհի 4-րդ դարի սկզբից մինչև 385-387թթ ընդգրկող պատմությունը։ 5-րդ դարի կեսերից հայ ժողովրդի մղած ազատագրական պայքարը նկարագրված է Եղիշեի «Վարդանի և Հայոց պատերազմի» մասին ու Ղազար Փարպեցու «Հայոց Պատմություն» երկերում։ Եղիշեի երկը նվիրված է Վարդան Մամիկոնյանի գլխավորած հզոր ապստամբությունը, իսկ Ղազար Փարպեցին մանրամասն ներկայացրել է Վահան Մամիկոնյանի գլխավորած ապստամբությունը։ 6-րդ դարում մինչև 661թ. իրադարձությունները նկարագրված են Սեբեոսի «Պատմությունում»։ Հեղինակը հատուկ ուշադրություն է դարձրել հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարին և հայոց ամբողջական ու անկախ պետության վերականգման ուղղված հայ գործիչների ջանքերին։ Մովսես Կաղականտվացին իր «Աղվանից աշխարհի պատմությունում» գրել է Հայոց Արևելից կողմանց ՝ Արցախ և Ուտիք աշխարհների մասին։ 8-րդ դարի պատմիչ Ղևոնդը իր «Պատմություն» երկում նկարագրել է հայ ժողովրդի ծանր վիճակը և հերոսական պայքարն արաբական տիրապետության դեմ։
Հայաստանի Հանրապետության արդյունաբերության նորագույն ճյուղերը
- Բնութագրե՛ք արդյունաբերության նորագույն ճյուղերը, գնահատե՛ք դրանց դերը և տեղը համաշխարհային տնտեսության ﬔջ:
Վերջին տասնամյակների ընթացքում համաշխարհային արդյունաբերության կառուցվածքում արագորեն մեծանում է նորագույն ճյուղերի բա ժինը: Դրանք այն ճյուղերն են, որոնց զարգացումը հենվում է նախ և առաջ գիտատեխնիկական առաջընթացի և կրթություն–գիտություն-արտադրություն կապերի հաստատման ու զարգացման, դրանց սերտաճման վրա:
- Որո՞նք են նորագույն ճյուղերի զարգացման նախադրյալները ՀՀ-ում:
Հայաստանի Հանրապետությունում առկա են բոլոր նախադրյալները նշված ոչ նյութատար և ոչ էներգատար, բայց գիտատար և որակյալ աշ խատանք պահանջող ճյուղերի զարգացման համար։ Երևանում, Գյումրի ում, Վանաձորում և մի շարք այլ քաղաքներում բուհերի, գիտական կենտ րոնների և որակյալ կադրերի առկայությունը բարենպաստ պայմաններ է ստեղծում նշված ճյուղերի զարգացման համար:
- Ինչո՞ւ են ՀՀ-ում տեղեկատվական տեխնոլոգիաները համարվում գերակա ուղղություն, որո՞նք են նրա գործունեության հիﬓական ուղղությունները:
Հայաստանի տեղեկատվական և հաղորդակցական տեխնոլոգիաների (ՏՀՏ) ընկերթյնների հիﬓական ուղղություններն են` ներկառուցված ծրագրային ապահովման մշակումը և կիսահաղորդիչների նախագծումը, ծրագրային ապահովման պատվերների և արտապատվերների իրականացումը, ֆինանսական ծրագրերի մշակումը, մուլտիﬔդիա նախագծումը, ինտերնետային ծրագրավորումը, վեբ ծրագրավորումը, տեղեկատվական համակարգերի մշակուﬓերը և այլն:
- Ուրվագծային քարտեզի վրա նշե՛ք բնական շինանյութերի խոշոր հանքավայրերը և արտադրության կենտրոնները:
- Ներկայացնել արդյունաբերության նորագույն ճյուղերի զարգացման հեռանկարները ՀՀ-ում։
Տվյալ ճյուղը պետք է զարգացնել նախևառաջ հողերի ճիշտ մշակմամբ: Իսկ հետո՝ բուսակերության մակարդակի բարձրացմամբ: Այդպես և՛ կզարգանա ճյուղը, և՛ կլինենք ավելի առողջ ու մարդկային:
Արփինե Խաչատրյանի բլոգ 